DSCN1841

Społeczność lokalna 189

nych celów, a także z poczucia odrębności (aob. [B. Olszcwska-Dyoniziak 1972, s. 99-100]). Wspólne zaspokojenie potrzeb traktowane jest często jako podstawowe kryterium wyodrębniania społeczności lokalnych. ..Nawet pobieżne badanie dowolnej społeczności ujawnia, że zwykle większość akupów dokonywana jest w miejscowych sklepach, dzieci uczą się w lokalnych szkołach. zaś miejscowe urzędy zapewniają obsługę administracyjną mieszkańcom itd.” [J. Tarkowski 1994, s. 109].

W ujęciu Willisa A. Suttona i Jirigo Kolai społeczność lokalną definiuje się jako liczbę rodzin zamieszkujących na względnie niewielkim obszarze, z którym rodziny te identyfikują się, a zarazem dzięki tej identyfikacji rozwiązują problemy wynikające I zamieszkiwania na tym obszarze. David B. Clark wskazuje, że społeczność lokalna może być ujmowana jako miejscowość, zbiorowa działalność, struktura społeczna; czwartym elementem konstytutywnym jest poczucie przynależności (solidarności, przywiązania) (zob. [S. Nurek 1986, s. 25]).

Pojęcie społeczności lokalnej utożsamiane jest bardzo często (np. w ujęciach Roberta Mclvera. Talcotta Parsonsa, szkoły ekologicznej) z pojęciem wspólnoty (community, Gtmetnschaft). Kazimierz Z. Sowa [ 1988, s. 23] wskazuje, że ujęcie takie nie jest właściwe: „O ile bowiem społeczności lokalne -jako zbiorowości zwarte i wyodrębnione terytorialnie - mają zwykle cechy wspólnot, otyłe wspólnoty nie dają się sprowadzić do stołeczności lokalnych. Istota odmienności obu tych typów zbiorowości polega właśnie ni ich stosunku do ziemi. Wspólnota istnieje i trwa dzięki określonym stosunkom wewnętrznym w niej panującym, a społeczność lokalna — dzięki związkom z terytorium. na podstawie których się ukształtowała*'. W przypadku wspólnoty jej związek Z terytorium jest czymś wtórnym. Niektóre wspólnoty (np. rodzina) mogą zmieniać zajmowane terytorium nie przestając być wspól-Mn. zmienia się natomiast ich przyna-Itttość do społeczności lokalnej.

Społeczność lokalna może wywierać silny wpływ na kształtowanie jednostki. Z tego względu Charles Cooley społeczność lokalną zalicza — obok rodziny i grup rówieśniczych — do grup pierwotnych, a więc grup, w obrębie których formowane są zasadnicze cechy osobowości społecznej człowieka.

Nasilające się procesy urbanizacyjne i powstanie społeczeństw masowych doprowadziły do relatywnego spadku znaczenia społeczności lokalnych. Teza ta jest jednak kwestionowana (zob. [J. Turowski 1994. s. 229]). Podkreśla się zmianę zasad funkcjonowania tych społeczności oraz przejściowy charakter słabszego oddziaływania społeczności lokalnych.

Klasyczne badania społeczności lokalnych przeprowadzili Robert S. Lynd i Helen M. Lynd [1929; 1937] oraz W. Lloyd Warner i Paul S. Lunt [194IJ. W myśl socjologii teoretycznej wyodrębnić można pięć perspektyw dotyczących pojmowania społeczności lokalnej: perspektywę moralną, której przedstawicielem jest August Comte, perspektywę empiryczną — Fćdćric Le Play, perspektywę typologiczną - Ferdinand Tón-nies, Max Weber, perspektywę metodologiczną — Emil Durkheim. perspektywę molekularną — Georg Simmel (zob. [S. Nurek 1986. s. 14-21]). (A.S.)

Zob. anonimowość, grupa pierwotna, potrzeba, rodzina, społeczeństwo, stosunki tace-to-Jace, więź społeczna.

Literatura:

Hillery G.A., 1955. Deflnitions of Community Arras of Agreement, „Rural Sociology". XX. Junc.

Lynd R.S., Lynd H M.. 1929. Middletawn:

A Study In Conłemporary American CuIturc. Hnrcourt. Bruce and Co.. New York.

Lynd R.S., Lynd H.M.. 1937. Middletown in Transition A Study in Cułlurał Conflicts, Hnrcourt. Bracc and Co., New York.

Nurek S , 1986, Idea społeczności lokalnej '• tradycji i współczesnej refleksji sottfołagicznęj [w:] Społeczności lokalne Szkice socjologiczne, pod red. J. Wodza. US, Katowice.

■