DSCN1885

Zbiorowość społeczna 233

Zasada zmiany immancnlnej P. So* rokina, zob. autodctcrminizm. zmiana społeczna.

Zasady życia społecznego. I. Ogół norm regulujących wzajemne kontakty i stosunki społeczne zarówno między jednostkami. jak i między różnego typu zbiorowo-ściami. Normy te zazwyczaj znajdują wyraz w formułowanych aprusis verbis zakazach i nakazach.

2. W katolickiej nauce społecznej „ogólne dyrektywy dotyczące istnienia i normalnego funkcjonowania społecznego w takim sensie, źe łamanie lub omijanie tych dyrektyw albo musi zagrozić życiu społecznemu, albo oznacza, że mamy do czynienia ze społecznością pozorną" [J. Majka 1982, s. 179]. Inni autorzy wskazują, że zasada społeczna jest czymś więcej, jest „zasadą bytu i działania społecznego oraz normą naturalno-prawną" [W. Piwowarski 1993, s. 131]. Reguluje ona działania społeczne oraz określa uprawnienia i obowiązki („od góry” i „od dołu").

Najczęściej wskazuje się następujące zasady życia społecznego: personalizmu, wspólnoty, pluralizmu, chrześcijańskości (J. Maritain); prawdy, sprawiedliwości, miłości, wolności (Jan XXIII); dobra wspólnego, pomocniczości, solidarności. Zasady te mogą być w różny sposób hierarchizowane. Ścisłe ustalenie wzajemnych relaćji między nimi nie zawsze jest łatwe, co wynika z ich duZego stopnia ogólności. (A.S.)

Zob normy społeczne, porządek społeczny, społeczeństwo, wartość, zasada pomocniczości.

Literatura:

Majka J., 1982, Filozofia społeczna, Wyd. Wrocławskiej Kurii Archidiecezjalnej. Wrocław. Piwowarski W , 1993, Zasady tycia społecznego (w:J Słownik katolickiej nauki społecznej, pod red W. Piwowarskiego, Wyd Misjonarzy „Pałabra", Pa*. Warszawa.

Zbiegowisko, krótkotrwała zbiorowość powstała w wyniku zainteresowania jakimś ^a">mfym wydarzeniem. Podstawą (worze-■* *»ę zbiegowiska jest bezinteresowna

ciekawość - gapiostwo. Zbiegowisko charakteryzuje się stycznością przestrzenną członków, płynnością składu członkowskiego, dosyć słabym podziałem ról społecznych, podobieństwem reakcji emocjonalnych. Jeśli wydarzenie wywołuje silne emocje, zbiegowisko może przekształcić się w tłum (A.S.)

Zob. tłum.

Zbiorowość społeczna. I. „Dowolne skupienia ludności, w których wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez bardzo krótki okres, pewna więź społeczna" [J Szczepański 1970, s. 245]. Zbiorowości kształtują się samoistnie w toku Życia społecznego. Pojęcie to traktować można jako przeciwieństwo zbioru społecznego, sztucznie (arbitralnie) wyodrębnionego przez badacza. W tym rozumieniu pojęcie to zbliżone jest znaczeniowo do pojęcia grupy społecznej.

2- Ogół jednostek, między którymi zachodzą powtarzające się styczności społeczne, lecz nie występuje więź społeczna (zob. [P. Rybicki 1979]). Wyodrębnić można zatem swoiste kontinuum: zbiór (agregat) - zbiorowość społeczna - grapa społeczna. Pojawienie się więzi społecznej przekształca zbiorowość w grupę. W wielu jednak przypadkach, pomimo częstych kontaktów społecznych, więź społeczna nie pojawia się i można wówczas mówić o zbiorowości, chociaż nie jest ona grapą społeczną. Nie każda zbiorowość musi przekształcić się w grapę. Niewątpliwie jednak bardzo często powtarzające się styczności społeczne stanowią podstawę kształtowania się więzi społecznej.

Pojęcie zbiorowości należy do podstawowych, a zarazem bardzo często stosowanych pojęć socjologii. Niezależnie od lego, czy jako istotny - w sensie genetycznym -element tego pojęcia bierze się pod uwagę więź społeczną, czy powtarzające się styczności społeczne, zawsze jest to twór traktowany przez jego członków jako istniejący realnie (faktycznie). Może lo znajdować