DSCN1885 (3)

Zbiorowość społeczna 233

Zasada zmiany Immanenlnej P. So* rOKinn, zob. autodcterminizm. zmiana społeczna.

Zasady życia społecznego, I. Ogól norm regulujących wzajemne kontakty i sto-sunkj społeczne zarówno między jednostkami, jak i między różnego typu zbiorowo-ściami. Normy te zazwyczaj znajdują wyraz w formułowanych ezpressls verbis zakazach i nakazach.

2. W katolickiej nauce społecznej „ogólne dyrektywy dotyczące istnienia i normalnego funkcjonowania społecznego w takim sensie, że łamanie lub omijanie tych dyrektyw albo musi zagrozić życiu społecznemu, albo oznacza, że mamy do czynienia ze społecznością pozorną^- [J. Majka 1982, s. 179] Inni autorzy wskazują, że zasada społeczna jest czymś więcej, jest „zasadą bytu i działania społecznego oraz normą naturaIno-prawną" [W. Piwowarski 1993, s. 131]- Reguluje ona działania społeczne oraz określa uprawnienia i obowiązki („od góry” i „od dołu^-).

Najczęściej wskazuje się następujące zasady życia społecznego: personalizmu, wspólnoty, pluralizmu, chrześcijańskości (/. Maritain); prawdy, sprawiedliwości, miłości, wolności (Jan XXIII); dobra wspólnego, pomocniczości, solidarności. Zasady te mogą być w różny sposób hierarchizowane. Ścisłe ustalenie wzajemnych relaćji między nimi nie zawsze jest łatwe, co wynika z ich dużego stopnia ogólności. (A S.)

Zob normy społeczne, porządek społeczny, społeczeństwo, wartość, zasada pomocniczości.

Literatura:

Majka 1982, Filozofia społeczna, Wyd. Wrocławskiej Kurii Archidiecezjalnej, Wrocław. Piwowarski W., 1993, Zasady tycia społecznego |w:J Słownik katolickiej nauki społecznej, pod red W. Piwowarskiego, Wyd Misjonarzy J’aiabra", Pax. Warszawa

Zbiegowisko, krótkotrwała zbiorowość powalała w wyniku zainteresowania jakimś ‘““•małym wydarzeniem Podstawą fworze-*• zbiegowiska jest bezinteresowna

ciekawość - gapiostwo. Zbiegowisko charakteryzuje się stycznością przestrzenną członków, płynnością składu członkowskiego, dosyć słabym podziałem ról społecznych, podobieństwem reakcji emocjonalnych. Jeśli wydarzenie wywołuje silne emocje, zbiegowisko może przekształcić się w tłum. (A.S.)

Zob. tłum.

Zbiorowość społeczna, I. „Dowolne skupienia ludności, w których wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez bardzo krótki okres, pewna więź społeczna" [J. Szczepański 1970, s. 245]. Zbiorowości kształtują się samoistnie w toku życia społecznego. Pojęcie to traktować można jako przeciwieństwo zbioru społecznego, sztucznie (arbitralnie) wyodrębnionego przez badacza. W tym rozumieniu pojęcie to zbliżone jest znaczeniowo do pojęcia grapy społecznej.

2. Ogół jednostek, między którymi zachodzą powtarzające się styczności społeczne, lecz nie występuje więź społeczna (zob. [P. Rybicki 1979]). Wyodrębnić można zatem swoiste kontinuum: zbiór (agregat) - zbiorowość społeczna - grapa społeczna. Pojawienie się więzi społecznej przekształca zbiorowość w grapę. W wielu jednak przypadkach, pomimo częstych kontaktów społecznych, więź społeczna nie pojawia się i możni wówczas mówić o zbiorowości, chociaż nie jest ona grapą społeczną. Nie każda zbiorowość musi przekształcić się w grapę. Niewątpliwie jednak bardzo często powtarzające się styczności społeczne stanowią podstawę kształtowania się więzi społecznej.

Pojęcie zbiorowości należy do podstawowych, a zarazem bardzo często stosowanych pojęć socjologii. Niezależnie od lego, czy jako istotny - w sensie genetycznym -element tego pojęcia bierze się pod uwagę więź społeczną, czy powtarzające się styczności społeczne, zawsze jest to twór traktowany przez jego członków jako istniejący realnie (faktycznie). Może to znajdować