DSCN1858

206 Teoria zachowania

Teoria zachowania, zob. zachowania społecatc.

Teoria zmiany immanentnej P. So-rokma zob. autodeterminizm, zmiana społeczna.

Teoria zróżnicowanych powiązań E.H. Sutherlanda. zob. dewiacja.

Teorie deprywacji, zob. deprywacja.

Teorie integracyjne, zob. przymus, statyka społeczna, zmiana społeczna.

Teorie koercyjne. zob. przymus, statyka społeczna, zmiana społeczna.

Terapia grupowa, zob. socjodrama.

Terapia nastawiona na klienta, zob. empatia.

Tłum. „przelotne zgromadzenie większej ilości ludzi (...) na przestrzeni dopuszczającej bezpośredni kontakt, reagujących spontanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób” £J. Szczepański 1970, s. 435]. Klasyczne badania dotyczące tłumów zawarte są w pracach Gustawa Le Bona [1986], Gabriela Tarde’a, Williama McDougalla [1930]. W ramach łzw. psychologii tłumów próbowano ukazać zmiany zachodzące w jednostce, będącej uczestnikiem tłumu. Ten typ wyjaśniania określony został jako psychoiogizm — zjawiska i procesy społeczne tłumaczono przez odwołanie się do stanów psychicznych podmiotu.

Cechą charakterystyczną uczestnictwa jednostki w tłumie jest zjawisko dezindy-widualizacji, tzn. zaniku osobowości i re-

yjności człowieka, ponadto wzmożone naśladownictwo zachowań innych osób, „zarażenie emocjonalne” — podobne nastroje, postawy, oczekiwania, podatność na sugestię i oddziaływanie innych uczestników tłumu. W tłumie bardzo szybko normy społeczne ulegają zawieszeniu, wytwarza •ię poczucie wszechmocy oraz bezkarności. Z tego względu zachowanie tłumu prowadzić moZe do największego heroizmu hż największego okrucieństwa.

Cechy wskazane w definicji Jana Szcze-pańskiego odnosić się mogą także do publiczności lub zbiegowiska. Zbiorowości it mogą być uznane za rodzaj tłumu, jedni niekiedy pojęcie to odnoszone jest wyfcjo. nie do tego typu zgromadzeń, w których występują wskazane zjawiska dezmdywiduah-zacji, zarażenia emocjonalnego, podatności na sugestię. Jest to tłum w ujęciu węższym W niektórych typach publiczności audytu-tyjnej może nie występować np. zjawisko dezindywiduałizacji — w takim wypadku zbiorowość ta nie musi być uznawana a tłum. Należy mieć na uwadze, że tłum nie jest zbiorowością jednorodną Z tego wzgt I du przeprowadzenie ścisłej granicy między pojęciem tłumu w szerokim i w uąskin znaczeniu nie zawsze jest możliwe.

W obrębie tłumu wyróżnia się jego c» trum (jądro) — stanowią je przywódcy tkane oraz osoby najbardziej zaangażowane nic-co dalej od centrum sytuują się osoby zaś- I teresowarte, włączające się w działania tłu- I mu, dalej są osoby przyłączające się wyłącznie z ciekawości (np. aby dowiedzieć się, o co chodzi, aby popatrzeć), jeszcze dalej są osoby obojętne, fizycznie znajduj* ce się w obrębie tłumu. Granice tłumu są zwykle płynne; następuje ciągła wymian nowych osób przyłączających się do tłumu i dotychczasowych uczestników oddalą* cych się z tłumu.

Tłum stosunkowo często daje sobą zawładną^ różnego typu demagogom lub osobom niezrównoważonym. Charakteiyzuj; się on bowiem niskim poziomem mttkkio ałnym, kieruje się emocjami. mvś1i obraza-mi [G. Le Bon 1986, s. 78 i n.]. Z tego względu przywódcy tłumu, chcąc zdobyć posłuch, powinni posługiwać się jak najprostszą argumentacją odwołującą się * emocji i powtarzaną wielokrotnie.

Wyróżnia się rozmaite typy dumo* Ogólnie dzieli się je na aktywne (działaj* cc) i ekspresywne. W tłumach aktywny-*¹ i cele tkwią poza tłumem. W wypadku ►

fi*

&

Id*

tft

n

et

for 191 dur 4 v

utk

wi

dzą sc»w ciąg Wic.

sięp

i

tłum wnęt typ ' pyta jest i stęps które Dział wied. nie z łcczn nich;

fbrmc

cechy

infriał

chach się. że komet nieudz oego i swój I ęji. U padka< odmici się wj( czeńsn