DSCN1895

127

rować łączy się powszechnie z późnym stosunkowo zapożyczeniem tego wyrazu z czeszczyzny. Powiadać kojarzyło się na płaszczyźnie opozycji krotności z powiedzieć, stąd może i wpływ na postać fonetyczną z ’e. Forma dziełać związana być może stosunkiem współzależności z rozszczepieniem znaczeniowym dzido\\działo przeprowadzonym w XV w. Dokonując ogólnej charakterystyki dzielnic z punktu widzenia odstępstw od przegłosu, zestawiamy omówione formy oddzielnie, inne formy wyrazowe z nie przegłoszonym *1 lub *e wymieniamy poniżej.

Małopolska.

1)    ofierować\\ofiarować,

2)    pomedać\\powiadać,

3)    działać, działo\\(dziełać),

4)    nie przegłoszone *e^’o, np. anjeł, Pietr, przysienek, wyłożeno, miedowy; poza tym w. Módl. Konst.: namiet (namiot), wesełość, bierąc, wiedąc, Icościeł — ale to wyraźne wpływy czeskie, podobnie jak w formach z nie przegłoszonym *i^*a: niewiasta, światło, zwiestować itp.;

5)    w innych zabytkach przykłady odstępstwa od przegłosu *e^’a zupełnie wyjątkowe: leska, umietać, rozjezd;

6)    formy z prawidłowym przegłosem, nie spotykane w języku literackim: śmiołanka, podkrzosany, czosać.

Śląsk.

1)    powiadać.

2)    działać (po jednym przykładzie).

Wielkopolska.

1)    ofiarować,

2)    powiadać powiedać,

3)    działać, działo,

4)    brak odstępstw od przegłosu (1 raz anjeł w Módl. Ptasz.),

6) formy z prawidłowym przegłosem, nie spotykane w języku literackim: wyrzazowanie, obnażać.

Sieradzkie.

1)    ofiarować\\(ofierować),

2)    powiadać\\(powiedać),

3)    działać] | (dziełać),

4)    brak przegłosu *ć^'a: ściena, świet, zwiestował; nalezuje,

5)    prawidłowe: obrzazać,

6)    wahania ’e—’o, np. joskinia, wiolebna, diocezyja, kamionny itp.,

7)    wieska obok loioska.