DSCN9423

bvl na planie prostokąta o wymiarach 2.65    2.16 m. przy czym dlugosc palemsk

wynosiła 0.68 m. Byl on wkopany posiadał dwa wloty paleniskowe łukowato sklepione, usytuowane po strome wschodniej oraTściany obudowane cegłami. Wewnętrzna powierzchnia ścian była obmazywana gliną, która wypaliła się na werwono. Piec dato-

wany jest na XVI w. .

Piece odkryte w obrębie osady garncarskiej w miejscowości Kostcicc usytuowane 5y|y pa osi wschód-zachód i wkopane w ziemię. Przylegały do nich obszerne jamy przypiecowe. Część paleniskowa oddzielona od komory wypałowej progiem znajdowała się nieco niżej. Podłoga pieca i ściany wy-lepionc były iłem. Pice posiadał kopulaste sklepienie. Na podstawie ceramiki osada ta jest datowana na XI!—XIII w. «⁷. Podobny piec odkryto również w miejscowości Ba k o v. Pice o wymiarach 3 x 2,50 m miał kształt owalny i był wkopany w ziemię do głębokości 25 cm. Podłoga komory wypałowej znajdowała się nieco wyżej niż palenisko i stanowiła ją twarda, ubita, przepalona glina. Ściany jej zbudowane były z cegieł, a sklepienie wykonane z garnków łączonych zaprawą z gliny *\

Jak już wyżej zaznaczono piece z poziomym ciągiem ognia odkryte dotychczas na terenie Polski nic posiadały wewnątrz żadnych dodatkowych urządzeń w przeciwieństwie do średniowiecznych pieców tego typu znanych ze Słowacji, Niemiec i Rumunii, w których stwierdzono występowanie bądź to pionowej kraty dzielącej komorę wypałową od paleniska, bądź to kanałów ogniowych. Zastosowanie tego rodzaju urządzeń miało na celu utrzymanie równych wyników wypalania we wszystkich częściach pieca. Pionowa krata w postaci glinianych słupów

jego /daniem lylko t. terenu dużych grodów. R. Krzywice kwestionuje jakoby to był piec poziomy ze zwrotnym płomieniem (R. Krzywice, o. e.. s. 80).

“ ^M* ^Rabinowicz, Raskopki 1946-1947 w Moskwie

™ n'^/<r Jazy' ^Matcria,y * islcdowanija po archeologu SSSR nr 12, 1949, *. 30—31.

*• M Richter, Hrnćiarski pece v Koslelci nad '•ci. Archcologicke Rozhlcdy. XIX. 1967, s. 500- 509.

L. Hrdlićka. Stredońka hrnćirska pce s kera-

Z2L^U'vt^U ‘    ^nad    Archcologicke

Rozhlcdy XIX, 1967. ». 510-524.

wbudowanych wewnątrz pieca dzieliła go na dwie części: paleniskową i wypałową. Spełniała ona tę samą rolę, jaką pełni poziomy ruszt w- piecach o pionowym ciągu ognia. Dzięki zastosowaniu takiej przegrody żar idący z paleniska był równomiernie rozdzielony na całą komorę wypałową, dając w ten sposób możliwość lepszego wykorzystania materiału opałowego. Niekiedy brak stałej kraty zastępowano prowizoryczną przegrodą budowaną każdorazowo z naczyń ustawianych jedno na drugim (piec nr I z Granzin). Grupę pieców z pionową kratą reprezentują obiekty pochodzące z następujących miejscowości: Boberg koło Hamburga, DUmmer i Granzin w Meklemburgii.

W obrębie warsztatu garncarskiego odkrytego w Bobergu znajdowały się dwa piece garncarskie ^IB, z czego jeden (piec nr 2) służył przypuszczalnie tylko do suszenia wyrobów. Piec nr I miał kształt owalny o wymiarach 3,80 • 3,20 m. Był on częściowo wkopany w ziemię. Ściana północna grubości 50 cm zbudowana była z cegieł łączonych zaprawą z gliny, południowa zaś wydrążona w ziemi posiadała wykładkę glinianą grubości 20—25 cm. Wewnątrz, w' odległości ł m od wlotu paleniskowego, zachowały się dwa gliniane słupy o średnicy 30 cm. Przypuszczalnie były jeszcze dwa dalsze słupy, lecz uległy zniszczeniu. Piec nr 2 przylegał do pieca I i posiadał te same założenia konstrukcyjne. Jak już wyżej wspomniano spełniał on rolę suszarni dla świeżo wykonanych wyrobów, przygotowanych do wypału. Na podstawie ceramiki osada w Bobergu datowana jest na drugą połowę XIII w. i pierwszą połowę XIV w. Piec z D lim mer (Ryc. 12, 13) o wymiarach 3—4 m. posiadał kształt owalny. Był on wkopany w ziemię do głębokości ok. 60—70 cm, przy czym część paleniskowa była bardziej zagłębiona niż komora wypałowa. Przed wlotem pieca znajdowała się jama przypiecowa wypełniona ułamkami ¹

2-

naczyń oraz całymi garnkami Wnętrz „• podzielone b,,„ w poprzek

sssłsth?hS-- ¹£

Ryc. 12. Dlimmer (NRD), Pice jednokomorowy z poziomym ciągiem ognia (wg F. Engla).

1 ig. 12. Dlimmer (Rćp. Dcm. Allcm.). Four a chambrc umquc et aspiration dc fcu horizontalc (d‘aprćs F. Engel).

był równocześnie otworem wentylacyjnym. Ściany były sklepione. Piec miał dwa poziomy użytkowe: starszy (Ryc. 13) i młodszy (Ryc. 12). W oparciu o ceramikę jest on datowany na połowę XIV w.⁵⁰. W Granzin odkryto dwa piece^ił. z czego jeden (nr 2) przeznaczony był wyłącznic do suszenia naczyń. Piec nr 1 (Ryc. 14) był owalny o wymiarach: 3,5 m na osi dłuższej i 2,5 m na osi krótszej. Był on częściowo wkopany w ziemię. Ściany modelowane z gliny bvł> wzmacniane kamieniami łączonymi zaprawą glinianą i sklepione przy użyciu naczyń łączonych również gliną. Pionową kratę two- ²

k?c    ^ma'^{C Slupki l0}-30cm wyso-

k'c. na których ustawione były naczynia

Jedno na drugim. W środku znajdował Tc

up centralny podpierający sklepienie. Pice

nr 2 przeznaczony do suszenia wyrobów

dbjega swoją budową od wyżej opisanych

Obydwa piece datowane są na połowy

Oprócz opisanych wyżej pieców z piono-

^W>7” ^k™^lami występują piece zaopatrzone w kanały ogniowe, biegnące od paleniska az do końca komory wypałowej, nakrywane od góry luźno ułożonymi płytkami glinianymi. tworzącymi rodzaj poziomego rusztu. Kanałami kierowano płomienie do tylnej części pieca, gdzie dopływ ciepła był mniejszy. Prócz tego podnoszono temperaturę przez wkładanie do kanałów rozżarzonego łuczywa. Tę grupę pieców reprezentują obiekty garncarskie odkryte na Słowacji w Hlohovcach, na Morawic w Mśtcnicach i Brnie, na terenie Rumunii w Suczawic oraz w Holandii w Brunsum.

a&rtttS

9i«

Ryc. 13. Dummer (NRD). Pice jednokomorowy z poziomym ciągiem ognia (wg F. Engla).

Fig. 13. Dlimmer (Rćp. Dćm. Allcm.). Four i chambrc umquc et aspiration dc fcu horizontalc (daprćs F. Engel).

W miejscowości Hlohovcc odkryto w 1958 r. trzy piece, datowane na XIV w., w tym jeden zawierający ok. 18 naczyń. Najlepiej zachowany piec nr I był wkopany w gliniaste podłoże. Jego ściany i dno wy-

1

V. Kcllcrmann, Dle mittc/alterliche Tiip/erei i der Bober per run, Hamburger Vor-und Frtihgcschic (liche forschungcn aus dcm Nicdcrclbischcn Raur Jahr. 2. 1950, z. 4, s. 37-42.

2

F. Engel, Die mUtMterlichen Tópferofen wn Dum-mer und Granzin. Hamburger Vor-und F^^h*^'^ch* (liche Forschungcn aus dem N.cdcrclb.schcn Raum. Jahr. 3, 1951, z. 4. s. 78-87.

•' F. Engel, o. c., 81—86.