DSC79

„Skoro życie wewnętrzne człowieka zamknięte jest dla analizy, to działania, które w sposób konieczny wymagają intencji, emocje, które w sposób konieczny wymagają oceny sytuacji, jak również wyobraźnia, pamięć, percepcja, sen i ból muszą zostać wyeliminowane spośród naukowo poprawnych przedmiotów badania; żadnego z tych zjawisk nie można bowiem opisać ani zidentyfikować bez odniesienia do świadomości. Tym sposobem beznadziejnie mała część ludzkiego zachowania pozostaje do zbadania. Nie dziwi więc jałowość takiego podejścia do procesu uczenia się przez człowieka”.

Zwolennicy celów operacyjnych natomiast patrzą na nie w kontekście systematycznego podejścia do edukacji. W ich przekonaniu cele operacyjne są centralnym pojęciem w nauczaniu programowanym i metodyce edukacyjnej, a ich znaczenie dodatkowo wzrosło, gdy zostały wprowadzone do teorii opracowywania programu nauczania. Osoby broniące zasadności celów operacyjnych, zgodnie uznając ich słabe strony, przekonująco zachęcają do ograniczania ich użycia w niektórych okolicznościach. MacDonald-Ross^J mówi na przykład:

„Cele operacyjne przedstawiają obecnie sprawnie działające narzędzie racjonalnego planowania w edukacji. Umożliwiły one pewne udoskonalenia w technice opracowywania programu nauczania i nie należy odrzucać ich ze wstrętem tylko dlatego, że nie odpowiadają bardziej wymagającym standardom. Stosowanie tych celów powinno jednak mieć swoje granice, wynikające z głębokiego zrozumienia ich ograniczeń”.

Dokładniejsze opisy i streszczenia argumentów za i przeciw używaniu celów operacyjnych można znaleźć w pozycjach zamieszczonych w bibliografii' . Czytelnik musi zapewne czuć się nieco oszołomiony licznymi uwagami na temat dwu rodzajów celów. Może nawet odnieść wrażenie, że wymaga się od niego dokonania wyboru pomiędzy jednym i drugim. Absolutnie nie ma takiej potrzeby. Relację między nimi należy pojmować niejako alternatywę albo-albo, lecz jako wzajemne uzupełnienie.

Zdobycie umiejętności formułowania celów operacyjnych i praktyka w ich używaniu, to okoliczności sprawiają, że w pewnych sytuacjach cele te okażą się pożyteczne. Równie często zdarzają się okazje do stosowania lepiej na ogół znanych celów nie-operacyjnych.

OKREŚLANIE I ZAPISYWANIE CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH

Czytelnik może na tym etapie odczuć potrzebę utrwalenia dotychczasowego materiału, próbując swych sił na poniższych przykładach.