Finanse p stwa Wypych2 073

T¹ r ^onm nnansatrii w przcasięoiorstwie

chęcią lub potrzebą pozyskania środków od osób fizycznych lub podmiotów prawnych. Ma to znaczenie ze względu na bezpieczeństwo lokaty i pozycje finansową banku, bowiem często zdarza się tak, że bardzo „konkurencyjne’* oprocentowanie lub zbyt natarczywa reklama są symptomem pogarszającej się sytuacji banku.

Porównując ze sobą różne formy zagospodarowania zasobów finansowych przy wykorzystaniu rachunku zmiennej wartości pieniądza, niezbędne jest przyjęcie dwóch podstawowych założeń. Po pierwsze wyjściowa wartość kapitału dla rozpatrywanych wariantów powinna być jednakowa. Po drugie okres obliczeniowy (czas zaangażowania kapitału) musi być identyczny. Różnice między wariantami, obok wspomnianych już form uzyskiwania korzyści finansowych (nadwyżka finansowa, odsetki, dywidendy, wzrost ceny rynkowej akcji) sprowadzają się do tego, czy możliwe jest reinwestowanie dochodów otrzymywanych w poszczególnych okresach, czy też nie. Praktycznie, brak możliwości reinwestowania dotyczy jedynie długoterminowej lokaty bankowej. Z teoretycznego punktu widzenia dopuszczalne jest jednak przyjęcie założenia o przeznaczaniu dochodów na cele konsumpcyjne i w tym przypadku problem rcinwestycji w rachunku porównawczym w ogóle nie jest rozważany.

2.2. Formuły rachunku zmiennej wartości pieniądza w czasie

Podejmowanie decyzji o wyborze formy zagospodarowania zasobów finansowych z uwzględnieniem zmiennej wartości pieniądza w czasie opiera się na wykorzystaniu odpowiednich formuł matematycznych. Konstrukcja formuł zależy od tego czy posługujemy się techniką kapitalizacji czy techniką dyskontowania, to znaczy, czy określamy wartość przyszłą strumieni pieniądza, czy też też ich wartość aktualną.

Wartość przyszła jest to wartość kwoty pieniężnej uzyskanej z zainwestowanego kapitału wyjściowego w przyszłości, przy założeniu określonego systemu kapitalizacji odsetek otrzymywanych od tego kapitału. Ustalanie wartości przyszłej możliwe jest dzięki zastosowaniu techniki kapitalizacji na podstawie procentu składanego. Oprocentowanie składane zapewnia dochód zarówno od kapitału wyjściowego, jak i od naliczonych odsetek. Odsetki po upływie każdego okresu zwiększają bowiem podstawę kapitalizacji. W zależności od ustalonego okresu składania procentu (okresu kapitalizacji odsetek) wyróżnia się: kapitalizację roczną, kapitalizację kwartalną oraz kapitalizację miesięczną.

Wartość aktualna (używa się także terminów wartość zaktualizowania oraz wartość bieżąca) jest to wartość, jaką ma w chwili obecnej założona przyszła kwota pieniężna (przyszły strumień pieniądza). Problem ustalania wartości bieżącej wynika w faktu, że dana suma pieniędzy może dostarczać więcej satysfakcji w chwili obecnej niż w innym momencie w przyszłości. Dla umożliwienia porównania sum pieniędzy, które będą otrzymywane w różnych momentach czasu, są potrzebne pewne standaryzowane miary lub wspólne mianowniki. To stanowi ideę koncepcji wartości bieżącej. Proces przekształcania przyszłej wartości w jej wartość bieżącą (obecną) nazywa się dyskontowaniem. Dyskontowanie jest operacją odwrotną w stosunku do kapitalizacji.

W rachunku wartości pieniądza uwzględniamy więc cztery elementy:

-    wartość przyszła,

-    wartość obecna,

-    okres obliczeniowy (podzielony na przedziały czasowe),

-    stopa procentowa (która przyjmuje postać stopy kapitalizacji lub stopy dyskontowej).

Z rachunkowego punktu widzenia stopa dyskontowa jest odwrotnością stopy kapitalizacji, jednak z uwagi na odmienność interpretacyjną wskazane jest wyraźne ich rozróżnianie. Z tego względu stopę kapitalizacji oznaczać będziemy jako p natomiast stopę dyskontową jako d. Stopą kapitalizacji najczęściej posługujemy się przy podejmowaniu decyzji dotyczących lokat finansowych w formie depozytów bankowych. Jest ona zatem niejako dana z góry, angażujący kapitał ma niewielki wpływ na jej poziom: musi zaakceptować warunki oferowane przez bank. Może ewentualnie rozważać możliwość wyboru banku lub rodzaju lokaty. Z kolei stopa dyskontowa wyraża preferencje samego inwestora (angażującego kapitał) odnośnie do ceny pieniądza. Jej poziom zależy od szeregu uwarunkowań, niekiedy o charakterze subiektywnym. Generalnie przyjmuje się, że stopa dyskontowa powinna zagwarantować inwestorowi zachowanie realnej wartości pieniądza, to znaczy jej poziom nie może być niższy od stopy inflacji. Inwestor uwzględnia ponadto rynkową cenę pieniądza (np. stopa oprocentowania kredytów długoterminowych, rentowność obligacji, rentowność

73