Finanse p stwa Wypych8 129

rynkowej kapitału, co zwiększeniem wydatków ponoszonych na pozyskanie i obsługę kapitału. Zmiany krańcowego kosztu kapitału wywołują przesunięcia w strukturze źródeł finansowania przedsiębiorstwa, która z kolei wpływa na ryzyko towarzyszące prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej, jak i w znacznym stopniu określa rentowność przedsiębiorstwa. Czynniki te stanowią jak wiadomo podstawę decyzji kredytodawców i inwestorów.

Znajomość metod liczenia kosztów kapitału pochodzącego z różnych źródeł i określania ogólnego kosztu kapitału jest niezbędna do podejmowania decyzji w sprawach finansowych, planów inwestycyjnych, struktury kapitału. Porównując koszt kapitału dla różnych strategii finansowania możliwy jest wybór źródeł finansowania przedsiębiorstwa zapewniających najniższy ogólny koszt kapitału. Problematyka kosztu kapitału jest istotna zwłaszcza przy podejmowaniu ważnych strategicznie decyzji w takich sprawach, jak fuzja, zakup przedsiębiorstwa, wykup akcji. Warto wreszcie pamiętać i o tym, że wzrost kosztu kapitału przedsiębiorstwa w porównaniu z kosztem w konkurencyjnych przedsiębiorstwach tej samej branży świadczy o tym, iż w opinii ogółu inwestorów i kredytodawców jest ono oceniane jako bardziej ryzykowne.

Nawiązując do wspomnianej zależności między kosztem kapitału a strukturą kapitału należy stwierdzić, że kształtowanie struktury kapitałowej przedsiębiorstwa stanowi problem niezwykle dyskusyjny i dotychczas zarówno przez teorię, jak praktykę nie rozstrzygnięty. Szczególnie chodzi tu o kwestię optymalizacji struktury kapitałowej, co w zasadzie sprowadza się do optymalizacji poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa. Generalnie teoretycy wyrażają pogląd, że o optymalizacji struktury kapitałowej można mówić jedynie w odniesieniu do konkretnego przedsiębiorstwa, trudno jest natomiast sugerować optymalną strukturę kapitałową dla zbiorowości przedsiębiorstw, np. poprzez określanie najbardziej uzasadnionego poziomu zadłużenia, który byłby typowy i powszechnie akceptowany przez kredytodawców i inwestorów. Określanie optymalnej dla przedsiębiorstwa struktury kapitałowej jest wewnętrzną sprawą przedsiębiorstwa i stanowi wyraz przyjętej przez kierownictwo polityki finansowej i realizowanej strategii finansowej. Decyzja dotycząca struktury kapitału uznawanej za optymalną odzwierciedla rezultat kompromisu pomiędzy ryzykiem a oczekiwaną stopą zwrotu oraz wpływ szeregu czynników. Najważniejszymi z tych czynników są:

-    Ryzyko jakim jest obarczona działalność przedsiębiorstwa.

Kredytodawcy i inwestorzy lokując kapitały w przedsiębiorstwach funkcjonujących w dziedzinach obarczonych dużym ryzykiem oczekują wyższej stopy zwrotu, co w rezultacie prowadzi do wzrostu kosztu pozyskania kapitałów obcych. Wysokie ryzyko jest czynnikiem ograniczającym dopływ kapitału obcego do przedsiębiorstwa i działa w kierunku obniżenia jego udziału finansowaniu przedsiębiorstwa.

-    Sytuacja przedsiębiorstwa dotycząca płatności podatkowych. Jednym z głównych czynników zachęcających przedsiębiorstwa do korzystania z kapitału obcego jest fakt, iż koszty pozyskania tego kapitału zaliczane są do kosztów finansowych i tym samym wpływają na obniżenie podstawy opodatkowania. Powoduje to obniżenie rzeczywistego kosztu kapitału obcego (kosztu po opodatkowaniu). Stawka podatku dochodowego stanowi instrument makroekonomicznej polityki finansowej państwa a jej wzrost może przyczynić się do zwiększenia udziału kapitału obcego w finansowaniu przedsiębiorstwa.

-    Możliwość pozyskiwania kapitału obcego po relatywnie niskim koszcie. Regularne zwiększanie kapitału przedsiębiorstwa jest niezbędne dla zapewnienia stabilnych warunków jego działania i ekonomicznego powodzenia w długim okresie czasu. W sytuacji, gdy ilość kapitału na rynku ulega ograniczeniu lub gdy przedsiębiorstwa przeżywają trudności finansowe kapitał udostępniany jest chętniej przedsiębiorstwom znajdującym się w lepszej kondycji finansowej. Pozostałe przedsiębiorstwa mogą uzyskać kapitał, ale po wyższym koszcie. Ocena przyszłej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w kontekście przewidywanych zamierzeń rozwojowych stanowi czynnik określający relację między kapitałem własnym i kapitałem obcym.

-    Preferencje zarządzających przedsiębiorstwem w kwestii polityki finansowej. Menedżerowie mogą prowadzić bardziej ryzykowną politykę finansową preferując relatywnie wysoki udział kapitału obcego, godząc się z wynikającymi z tego tytułu trudnościami związanymi z zapewnieniem płynności finansowej niezbędnej do terminowej obsługi zadłużenia, mogą być skłonni prowadzić politykę finansową bardziej bezpieczną, mniej ryzykowną, preferując finansowanie przedsiębiorstwa kapitałem własnym.

-    Cel główny przedsiębiorstwa i polityka dywidendy. Maksymalizacja korzyści właścicieli przedsiębiorstwa osiągana może być w drodze wypłaty wysokich dywidend lub poprzez wzrost wartości ryn-

129