Finanse p stwa Wypych 8 099

Rysunek 3.5. Kapitał zapasowy

nej wiadomości (np. w Monitorze B). Spółki akcyjne jako osoby prawne podlegają zatem przepisom szczególnym. Ich wiarygodność określająca możliwości pozyskiwania kapitałów obcych jest o wiele większa, w porównaniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, nie mówiąc już o spółkach osobowych.

Przedsiębiorstwo państwowe

Podstawy prawne systemu finansowego przedsiębiorstwa państwowego reguluje stosowna ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 1989 r. nr 6, poz. 27, z późniejszymi zmianami). Zgodnie z tą ustawą fundusze przedsiębiorstwa państwowego można określić jako tytuły odzwierciedlające wartość powierzonego przedsiębiorstwu majątku. Tu należy wrócić nieco do historii. W systemach ekonomiczno-finansowych poprzedzających system obecny stosowano w przedsiębiorstwach państwowych zasadę odgraniczania działalności eksploatacyjnej od działalności rozwojowej. Z innych źródeł finansowano potrzeby bieżące, natomiast z innych inwestycje, postęp techniczny i innowacje: w praktyce występowało wiele funduszy, co ograniczało swobodę wykorzystania zasobów pieniężnych pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa. Wprowadzone zmiany zmierzają stopniowo w kierunku upodobnienia zasad gospodarki finansowej do obowiązujących w spółkach kapitałowych, umożliwiając przedsiębiorstwom państwowym przeznaczanie wygospodarowanych środków zgodnie z hierarchią potrzeb określanych przez samo przedsiębiorstwo. Oczywiście w dalszym ciągu istnieją określone mechanizmy ograniczające gospodarkę finansową, regulowane w sposób scentralizowany,

u podstaw których leżą dbałość o utrzymanie makroekonomicznej równowagi ekonomicznej i fakt, iż formalnie przedsiębiorstwa stanowią własność Skarbu Państwa.

Podstawowymi funduszami w przedsiębiorstwie państwowym są: fundusz założycielski oraz fundusz przedsiębiorstwa. Ich cechą charakterystyczną jest wyodrębnienie nie konkretnych środków, lecz określonych finansowo części majątku znajdującego się w gestii przedsiębiorstwa państwowego. Środki na utworzenie tych funduszów wyodrębniono z istniejącego wcześniej funduszu statutowego.

Fundusz założycielski jest wkładem majątkowym państwa i reprezentuje wartość wydzielonej przedsiębiorstwu części mienia ogólnonarodowego. Jego wielkość podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych, w ten sposób Skarb Państwa jest jakby udziałowcem, który finansuje w określonej części działalność przedsiębiorstwa państwowego. Fundusz założycielski powstał z przekształcenia funduszu statutowego w środkach trwałych i częściowo z przejęcia funduszu statutowego w środkach obrotowych (25 %) oraz z wykorzystywanych w latach 1984-88 dotacji budżetowych na inwestycje. Wartość funduszu założycielskiego przez szereg lat stanowiła podstawę naliczania dywidendy na rzecz budżetu państwa: wysokość stopy procentowej wyznaczającej poziom dywidendy corocznie określano w ustawie budżetowej, z uwzględnieniem przewidywanej stopy zysku w gospodarce oraz podstawowej stopy oprocentowania kredytu refinansowego NBP. Ustawą z dnia 1.12. 1995 r. zmieniającą ustawę o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych dywidenda została zastąpiona wypłatami z zysku na rzecz budżetu państwa. Tego rodzaju forma

Rysunek 3.6. Fundusz założycielski

TWORZENIE

99