Finanse p stwa Wypych 0 091

Rysunek 3.2. Fundusz wspólników

równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu (aczkolwiek w umowie spółki, a także w późniejszych uchwałach, można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach, a nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach: nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach).

Spółka jawna z prawnokonstrukcyjnego punktu widzenia nie jest niczym innym, jak tylko odmianą spółki prawa cywilnego. Jako spółka handlowa podlega jednak wpisowi do rejestru handlowego. Zgodnie z definicją prawną jest ona powoływana do prowadzenia działalności zarobkowej w większym rozmiarze (przepisy nie precyzują jednak co należy rozumieć przez „większy rozmiar” i nie zabraniają jednocześnie prowadzenia działalności zarobkowej w większych rozmiarach spółkom cywilnym). Spółka jawna może istnieć nawet bez odrębnego majątku (opiera się na osobistej i nieograniczonej odpowiedzialności majątkowej wspólników i jest wpisana do rejestru handlowego), jednak z reguły umowa spółki przewiduje wkłady jej członków. O wysokości wkładów decyduje umowa (w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników powinny być równe). Umowa spółki decyduje również o wysokości udziału w zyskach i ewentualnych stratach (w przypadku braku stosownych postanowień przyjmuje się, że każdy wspólnik bez względu na rodzaj i wartość wkładu uczestniczy w zyskach i stratach w równym udziale, przy czym wspólnik, który wnosi do spółki tylko swą pracę nie uczestniczy w stratach, chyba, że umowa stanowi inaczej: umowa może zakładać również zwolnienie z udziału w stratach niektórych wspólników). W porównaniu ze spółką cywilną istotne jest także to, że wspólnik ma prawo żądania „corocznie wypłacenia odsc-tek w wysokości czterech od sta od swego udziału, nawet gdyby spółka ponosiła straty” (art. 107, paragraf 1 kodeksu handlowego) - jest to jednak tylko możliwość a nie obowiązek żądania.

Spółka komandytowa jest swoistą formą spółki jawnej, nosząc w sobie pewne znamiona spółki kapitałowej. Różnica dotyczy możliwości ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki niektórych wspólników (komandytariuszy) do wysokości wniesionych przez ich wkładów: z tego powodu wynika konieczność zawierania umowy spółki w formie aktu notarialnego. Każdy ze wspólników wnosi określony wkład, istnieje zatem fundusz wspólników, który w czasie trwania spółki jest niepodzielny. Zasady udziału w zyskach i stratach określa umowa (uwzględniająca ograniczenie komandytariuszy w pokrywaniu ewentualnych strat do wysokości ich wkładów).

Reasumując, w spółkach osobowych podstawę finansowania ich działalności i rozwoju stanowi fundusz wspólników i wypracowane dochody. W czasie trwania spółki wspólnik nie może zmniejszyć ani zwiększyć swego udziału bez zgody pozostałych wspólników, jak również nie ma prawa domagać się podziału majątku spółki. Dostęp do kapitałów obcych jest dość ograniczony: zależy on od wysokości funduszu wspólników i ich majątku osobistego, od sytuacji finansowej spółki (jest ona trudna do oceny z uwagi na uproszczoną rachunkowość i ścisłe powiązania między majątkiem spółki i majątkiem osobistym), od możliwości zabezpieczenia kredytów.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością opiera się na koncepcji zaangażowania kapitałowego wspólników i ich ograniczonej odpowiedzialności do wkładu w majątek spółki. Jest typową spółką kapitałową: posiada osobowość prawną i funkcjonuje na podstawie kodeksu handlowego w oparciu o umowę spółki zawartą w formie aktu notarialnego. Wspólnikami mogą być osoby fizyczne, przedsiębiorstwa państwowe i komunalne, spółdzielnie, Skarb Państwa, fundusze, organizacje związkowe, społeczne i polityczne. Działalność spółki jako podmiotu prawnego nie ogranicza działalności jej wspólników. Wynika ^t0 z faktu, że żaden ze wspólników nie ma obowiązku wniesienia do spółki całego swojego majątku ani odpowiadać tym majątkiem za zobowiązania spółki. Wspólnik ryzykuje swym udziałem i tylko do wysokości udziału (według aktualnie obowiązujących przepisów wyjątek w tym względzie stanowią np. zobowiązania podatkowe). Nazwa spółki

91