Foto2262

przy równoczesnym poważnym zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nic uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych, o których mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

W praktyce, aby sytuacja taka zaistniała, konieczne było jednoczesne spełnienie kilku czynników:

-    istnienie zagrożenia,

-    zerwanie lub znaczne naruszenie więzów społecznych,

-    poważne zakłócenie w funkcjonowaniu instytucji publicznych,

-    brak przesłanek do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego.

Tak sformułowana definicja została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego. Ten uznał definicję sytuacji kryzysowej za niezgodną z art. 2 Konstytucji RP. Jednocześnie orzekł, że przepis traci moc obowiązującą po upływie 12 miesięcy od daty opublikowania wyroku w Dzienniku Ustaw?. Odpowiedzią na ten wyrok jest dogłębna zmiana zakwestionowanej definicji w znowelizowanej uzk. Obecnie do stwierdzenia, że mamy do czynienia z sytuacją kryzysową niezbędne jest zaistnienie jedynie dwóch elementów:

-    sytuacji wpływającej negatywnie na poziom bezpieczeństwa łudzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska,

-    znacznego ograniczenia w działalności właściwych organów administracji publicznej ze względu na nicadekwatność posiadanych sił i środków.

Innymi słowy, dopóki siły i środki organu właściwego do zwalczania zagrożenia (bądź łagodzenia jego skutków) są wystarczające, nie ma mowy o sytuacji kryzysowej, bez względu na charakter czy rozmiar istniejącego zagrożenia. Warto też zwrócić uwagę, ze wprowadzenie stanu nadzwyczajnego nie oznacza zakończenia realizacji zadań zarządzania kryzysowego.

1.2. Definicje pokrewne z sytuacją kryzysową

W praktyce nowa definicja sytuacji kryzysowej przywraca właściwą pozycję służb, inspekcji i straży, które na mocy własnych ustaw są zobowiązane do zwalczania zagrożeń* i za skuteczność tych działań ponoszą całkowitą odpowiedzialność. Dla administracji ogólnej'* uzk przewiduje głównie zadania związane z re-¹ Wyrok Trybunału Komtyracyjncgo z dnu 21 kwietnia 2009 r. (K 50/07, DzU nr 65, poz. 553).

* Zok.- J. Dcttimlu, Prawnoustrojową pozycja służb, inspekcji i straty, VAnuwa 2007.

¹⁴ trm organ adminntracji ogólnej należy rozumieć organ, któremu podlegaj inne organy. W omawianym obtarte takimi organami ty starosta, jako zwierzchnik powiatowej administracji zespolonej, oraz wojewoda, jako zwierzchnik administracji zespolonej w województwie

22 I

alizacją pozostałych faz zarządzania kryzysowego (w oparciu o cykl: zapobieganie ~ przygotowanie - reagowanie - usuwanie skutków). Mimo to administracja publiczna nie pozostaje poza aktywnym udziałem w fazie reagowania. Wspomniana nieadekwatność sil i środków służb, inspekcji i straży z jednej strony stanowi o sytuacji kryzysowej, ale z drugiej wskazuje na zadania organów zarządzania kryzysowego w zakresie technicznego bądź kompetencyjnego wsparcia tych służb. I tylko za to wsparcie w czasie reagowania pełną odpowiedzialność powinny ponosić organy zarządzania kryzysowego.

Mówiąc o odpowiedzialności, należy zauważyć, że uzk nie jest jedyną ustawą, którą należy stosować w związku z wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Poszczególne ustawy branżowe wskazują na zadania i ich wykonawców, uwzględniając najczęściej konieczność włączania kolejnych szczebli administracji w zależności od skali zagrożenia bądź obszaru, na którym prowadzone są działania. Ta „branżowość” reagowania jest korygowana poprzez nadanie organom administracji ogólnej (staroście, wojewodzie) uprawnień ułatwiających zorganizowanie wielopodmiotowych działań w układzie terytorialnym (obszar powiatu bądź województwa).

Zasadniczy dla tych działań jest zapis w ustawie o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, który stanowi: „Wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach”¹. Jednocześnie wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązujące również organy samorządu terytorialnego¹². Na niższych szczeblach poszczególne organy nie posiadają tak szerokich uprawnień koordynacyjnych i to pomimo że np. starosta otrzymał atrybut organu administracji rządowej¹*. Jego kompetencje w odniesieniu do reagowania kryzysowego precyzuje ustawa o samorządzie powiatowym, w której stwierdza się, że starosta w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami powiatowych służb inspekcji i straży¹⁴. Jednak już poszczególne usuwy regulujące funkcjonowanie tychże służb wskazują wprost na uprawnienia wóju bądź starosty. Przykładowo,

23

1

   Art. 22 pkt 2 usta wy z diua 23 stycznia 2009 r o wojewodzie j administracji rz.]dowtj w województwie (DzU nr 31, por. 206)

¹²    Tutuc, art. 25 u«L 1.

'* Tamie, art. 2 pkt J.

¹⁴ Art. 35 tut- 3 pkt 4 u nu wy x dnia 5 czerwca 1998 r, u samorządzie powiatowym (teku jedn. DzU Ł 2001 r nr 142, poz. 1592 u im).