Foto2338

współpraca cywiłno-wojskowa prowadzona na terenie kraju jest jednym z elementów obrony narodowej i określana jest przez prawo każdego z państw - członków sojuszu •- Innym obszarem współpracy władz krajowych z siłami zbrojnymi NATO jest czw. wsparcie przez państwo gospodarza, w skrócie HNS (Host Nation Support). Wsparcie to jest definiowane następująco: „Cywilna i wojskowa pomoc, udzielana, przez państwo gospodarza w czasie pokoju, kryzysu i wojny, wojskom sojuszniczym i instytucjom, które są rozmieszczone na terytorium państwa gospodarza, prowadzą działania na nim łub przemieszczają się przez nie; podstawę takiej pomocy stanowią porozumienia zawarte pomiędzy właściwymi władzami państwa gospodarza (państw gospodarzy) i państwa wysyłającego (państw wysyłających) i/łub władzami NATO"²⁰⁴. Zgodnie z przedstawioną definicją HNS dotyczy jedynie udzielania pomocy przyjmowanym siłom wojskowym (nic jest to zatem całość zabezpieczenia ich pobytu), charakter tej pomocy obejmuje zarówno elementy wojskowe, jak i cywilne, oraz jest oparty na wcześniej przyjętych porozumieniach²⁴'. W praktyce oznacza to, żc uruchomienie świadczeń rzeczowych na rzecz wojsk NATO może mieć również miejsce w tych przypadkach, gdy sytuacja kryzysowa nie dotyczy terytorium polskiego.

11.1. System Reagowania Kryzysowego NATO (NATO Crisis Response System)

Na potrzeby celów określonych w Koncepcji Strategicznej NATO potrzebne było stworzenie narzędzi umożliwiających ich realizację. Jednym z nich jest NCRS, którego głównym zadaniem jest zapewnienie skoordynowanych i spójnych działań państw członkowskich Sojuszu związanych z zapobieganiem i reagowaniem na zagrożenia. NCRS ma więc na celu:

-    podejmowanie działań, których celem jest niedopuszczenie do powstania kryzysu;

-    przygotowanie do ewentualnego kryzysu poprzez osiągnięcie wymaganej w danej sytuacji gotowości do działania;

-    reagowanie na istniejący kryzys.

W sierpniu 2001 r. Rada Północnoatlantycka podjęła decyzję o rozpoczęciu prac nad tworzeniem NCRS²¹*. Tworząc go, przyjęto szereg założeń dotyczą-•’⁰' Zub. II. 1'aiicli, Wybrane problemy współpracy cywihw-woisitowti tui poziomo operacyjnym, Warszawa 2005-*** MC 334/1 NATO Principlc* and Niaei for HNS Planning.

²⁰¹ Pctłi poroiuniieniaini w omawianym obszarze zafrasowanie ma u$nwa z dnia 23 września 1999 r u zasadach pobytu wojsk obcych na ttryiprium Rzeczypospolite) Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez t<> terytorium (Dzll nr 93, poz. 1063 ze z ni.).

^io* Policy Gudclincss NCRS C - M (2001) 63

cych jego funkcjonalności²"⁷. Po pierwsze, NCRS miał mieć zastosowanie zarówno w przypadku operacji z art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego (kolektywnej obrony), jak również w przypadku operacji spoza art. 5 (operacje reagowania kryzysowego prowadzone poza obszarem Sojuszu). Po drugie, jego podstawowym zadaniem miało być zapobieganie konfliktom i niedopuszczanie do ich rozwoju przy kluczowym znaczeniu działań o charakterze politycznych, czyli cywilnych. Po trzecie, miał przyczynić się do wzmocnienia współpracy cywilno-wojskowcj (CIM1C).

Po czwarte, przyjęto, że w NCRS będą uczestniczyć (w ograniczonym zakresie) państwa partnerskie. Po piąte, NCRS miał zostać powiązany, a jednocześnie uzupełniać inne systemy funkcjonujące w ramach NATO, przede wszystkim System Ostrzegania Wywiadowczego NATO (NATO lntelligcnce Waming System), System Planowania Operacyjnego NATO (NATO Operational Planning System) oraz System Planowania Cywilnego (Civil Planning System).

Utworzony w oparciu o powyższe założenia NCRS składa się z pięciu komponentów:

-    opcje zapobiegania (Prevcntivc Options),

-    środki reagowania kryzysowego (Crisis Response Measures),

-    przeciwdziałanie zaskoczeniu (Countcr Surprise),

-    przeciwdziałanie agresji (Countcr Aggression),

-    stopnie alarmowe (NATO Security Alert States),

opisanych szczegółowo w Instrukcji Systemu Reagowania Kryzysowego NATO (NATO Crisis Response System Manuał).

Opcje zapobiegania

Jest to katalog działań, jakie mogą zostać podjęte zarówno przez państwa członkowskie, jak i cały Sojusz²⁰*¹ w początkowej fazie kryzysu (przede wszystkim wówczas, gdy nie są jeszcze do końca znane intenqe państwa stwarzającego ryzyko). Działania te mają charakter zapobiegawczy i ostrzegawczy, a ich podstawowym celem jest niedopuszczenie do rozwoju i rozprzestrzenienia się kryzysu. Opcje zapobiegania obejmują przedsięwzięcia z różnych dziedzin, jednak generalnie można wyszczególnić działania o charakterze dyplomatycznym, ekonomicznym i wojskowym. Przykładowe działania dyplomatyczne mogą polegać ro.in. na:

-    złożeniu propozycji udzielenia pomocy w osiągnięciu pokojowego rozwiązania kryzysu;

-    wygłoszeniu na forum międzynarodowym rezolucji potępiającej działania państwa stwarzającego ryzyko;

-    wyrażeniu oficjalnego poparcia dla zagrożonego państwa;

-    odmowie wydania wiz obywatelom państwa stwarzającego ryzyko;

²⁰⁷ Zub. szerzej: Z- Piątek, PmceJitry i pnetlstfuiiftia rysiemu migouiiittJ krysyroutgo, Warszawa 2008.

•™ W imieniu Sojuszu działać może zarówno Sekretarz Generalny NATO, jżk tez Rada Północnoatlantycką (NACI

175