Funkcje przypadków, końcówki osobowe

FUNKCJE SKŁADNIOWE PRZYPADKA — podstawową fu*,, keją przypadków (poza wołaczem) jest wskazywanie na związki składniowe między poszczególnymi składnikami zdania.

Przypadek	Podstawowe funkcje składniowe przypadków	~~1 Przykłady
mianownik (M.)	a) podmiot; h) orzecznik wyrażony pr/ymiotnikicin. imiesłowem przymiotnikowym, liczebnikiem porządkowym iub zaimkiem przymiotnikowym	Ptaki śpiewają. Jarek jest przystojny. Praca została wykonana. Był drugi na mecie. Ten słownik jest mój.
i dopełniacz	a) prz.ydawka	Kapelusz mamy leży na półce.
Id.)		Zabieram recepty babci.
		Dostałam bukiet kwiatów.
	b) dopełnienie	Nie widziałem filmu.
	c) okołicznik czasu	Trzeciego dnia zmiuiwychwstt,].
	(z przy dawką)

celownik (C.)	dopełnienie	Podałam parasol lacie. Basia podarowała mi mazaki. Zaniosę obiad choremu do szpitala.
biernik	a) dopełnienie bliższe	Odsłonięto tablicę pamiątkową
(B.)		Przepisałam tekst na komputerze.
	b) okołicznik (rzadko)	Szukali go całą noc.
narzędnik	a) dopełnienie	Dojeżdżam pociągiem.
(N.)	b) okołicznik	Śpiewam basem.
	c) orzecznik wyrażony	Pisał zwykle piórem.
	rzeczownikiem	Zosin jest uczennicą. Zostanę sportowcem.
miejscownik	okołicznik	Rozbili namiot na /mianie.
(Ms.)		Mieszkam w Krakowie.
(razem		Zatrzymamy sic w motelu.
/. przyimkiom)		1_

Ze względu na pełnione funkcje w zdaniu przypadki dzielimy na niezależne i zależne.

Przypadkami niezależnymi są: mianownik, który w zdaniu jest podmiotem, oraz wołaez. który stoi poza zdaniem, czyli nic wchodzi w stosunki składniowe z żadnym wyrazem w zdaniu. Form w wołaczu używamy wówczas, gdy zwracamy się do adresata (odbiorcy) wypowiedzi z apelem, prośbą itp., np. Haniu, pożycz mi notatki!. Chłopcze, zachowuj się kulturalnie!

Przypadkami zależnymi są: dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik. miejscownik. Ich fornta zależy od formy orzeczenia Zob. DEKLINACJA.

Szeregi końcówek osobowych w języku polskim

		4.			a.	3.
Liczba	Osoba	KONIUGACJA
		F	i!	111
1. poj.	i.	-0		/-(a)m '-(c)in	-m	—
	2.	-esz	-isz/-ysz	'~(e)sz	-ś	-0, -ij/
	3.	-c	-i/-y	-0	-0	-0
1. itin.	i.	-emy	-imy/-ymy	-my y	-siny	-my
	2.	-ecie	-icie/-ycic	-cie <*i^aJ^c!^e'-(e)cie	-ścic	-cic
	3.	-4	•«ł	-ą	*0 —--J	-0

4.    cyj&yu tfcra?Wl c%avu    pn»teoO;

'|orm(XCi'Y CAMMa. p i,    AttjOj

X.    fjj 'lórmćLrU ca/IMa. P^/VXhćm

3.    tT\^Cyu. rrox\cCu