geomechana4

-50-

stałej wartości odkształceń. Zjawisko to nosi nazwę zjawiska relaksacji (zmnię szania) naprężeń w czasie przy stałej wartości odkształceń.

Ry«.2,12, Zależność naprężeń a od czasu t przy stałym odkształceniu z = const    i

Zjawiska pełzania i relaksacji są podstawowymi zjawiskami w reologii, a f| stycznie można je zinterpretować na poniższym przykładzie. Naczynie cylindrycj na wypełniamy lepikiem lub smołą, które od góry punktowo obciążamy odważnj kami, Jeżeli odważnik ten będzie spoczywał na materiale odpowiednio długo, t n« gładkiej początkowo powierzchni pojawi się odcisk odważnika, świadczący i odkształceniu materiału (lepiku) w miejscu przyłoźanls obciążnika, co obrazki ąjawlsko pełzania. W kopalniach zjawisko pftłlinls występuje dość często, np. postncl zaciskania wyrobisk górnlczyoh, wypiftrsinla spągu I wyraźnego zrnnlaj*

Wymiarów wyrobisk. Typowe krzywe pełzania typowych skał karbońskich d*ń GIG obrazuje rys. 2.13. Gdybyśmy nie chcieli w omawianym cylindrze lonym lepikiem dopuścić do powstania odkształceń większych niż określo-miarę upływu czasu obciążnikowi należałoby zmniejszać wagę, zmniejsza-'nocześnie naprężenia. Uzyskałoby się w ten sposób typowy przykład zja-relaksacji.

		Węgiel saprc	tpelowy
r
	Pia$	ko wiec drobnoz	ar ni sty
			Mułowi ec
£

200

H<>

loo 00 HO 70

u

50 -!0

H!

20 10

0    50    100    150    ,    200

Czas h

Krzyw# pałzanla skał karbońskich wg A. Kidybińskiego

i14iloh«matyczny przykład obserwacji ijawlaka ralakaacjl

Inny przykład relaksacji obrazuje rys. 2.14, gdzie przewód gumowy 1 z zaczepionym dynamo-metrem 2 zawieszony jest między dwiema podporami, nieco rozciągnięty i utrzymany w stanie odkształceń. W miarę upływu czasu dynamometr (dostatecznie czuły) lltrujs apndak ilły naciągu - relaksację naprężeń.