4806164892

Rys. 3.1. Zjawisko relaksacji: pomimo utrzymywania odkształcenia całkowitego e o stałej wartości, w miarę upływu czasu t w materiale następuje systematyczny spadek naprężenia. Relaksacja naprężeń w materiale może z czasem wywołać zanik naprężeń a powodujących docisk w połączeniach, w których jest on pożądany (np. w celu zapewnienia szczelności).

Rys. 3.2. Zjawisko pełzania: utrzymywanie stałego naprężenia (obciążenia) powoduje nieustanne zwiększanie się odkształceń materiału (wydłużeń, ugięć itp.). Pełzanie jest zjawiskiem częściowo nieodwracalnym (składowa e_p( nie zanika po usunięciu obciążenia, zanik składowej s_spr wymaga pewnego czasu). Wskutek pełzania może nastąpić zmiana kształtu elementu, spadek przekroju itp. efekty. Długotrwałe działanie naprężeń o stałej wartości może doprowadzić nawet do zniszczenia.

Czas użytkowania większości opakowań jest przeważnie zbyt krótki, aby pełzanie i relaksacja naprężeń mogły spowodować istotne zaburzenie ich właściwości technicznych. Przejawem procesów Teologicznych jest również stopniowy spadek wartości modułu sprężystości i wskaźników wytrzymałości tworzyw sztucznych. Zjawiska te wywierają duży wpływ na charakterystyki eksploatacyjne wielu typów stacjonarnych zbiorników przemysłowych do magazynowania płynnych chemikaliów, paliw itp. Okazuje się, że w okresie 20-50 lat eksploatacji zbiornika magazynowego lub rurociągu wytrzymałość i moduł sprężystości Younga takich popularnych tworzyw konstrukcyjnych jak PVC, PP i PE mogą obniżyć się o 20-50%. Jeden z producentów rur termoplastycznych podaje przytoczone w tab. 1 wartości modułu sprężystości i wytrzymałości na zginanie trzech popularnych tworzyw, szeroko stosowanych w technice.

4