Image 132

odpowiednio na zmiany decyzji konkurenta. Ponieważ produkt jest identyczny oraz koszty produkcji i popyt są takie same dla obydwu producentów, duopoliści dochodzą do wniosku, że najlepszym rozwiązaniem jest równy podział zysku monopolowego.

p *

Q

Wykres 129. Duopol - model Chamberlina

Przyjmując daną krzywą popytu rynkowego DD i odpowiadającą jej krzywą przychodu marginalnego PM równowaga na rynku duopolu osiągana jest dla wielkości produkcji Q_e oraz poziomu ceny P_e. Każdy z duopolistów posiada taki sam udział rynkowy i sprzedając na rynku wielkość 0/2 osiąga zysk Q_eP/2. Równowaga duopolu w modelu Chamberlina jest taka sama jak równowaga monopolu pełnego.

MODELE OLIGOPOLU

Analizy duopolu, który jest szczególną formą oligopolu, wskazały na trudności, jakie stwarza rozpatrywanie tego typu konkurencji rynkowej. W zależności od założeń odnoszących się do formy i sposobu postępowania konkurentów otrzymujemy różne rozwiązania rynkowych sytuacji optymalnych. Oligopol jest bardziej skomplikowany od duopolu. Z tej racji istnieje wiele modeli oligopolu, przybierających często wyrafinowaną postać matematyczną. Do najczęściej prezentowanych modeli oligopolu należą: model załamanej krzywej popytu P. Swe-ezy’ego oraz modele przywództwa cenowego.

CENY SZTYWNE I ZAŁAMANA KRZYWA POPYTU

Obserwacje rzeczywistego funkcjonowania rynku oligopolistycznego wykazały, że ceny na tym rynku są stosunkowo sztywne (stabilne). Nawet zmiany kosztów produkcji nie znajdują bezpośredniego odbicia w zmianach cen producentów oligopolistycznych. Wyjaśnienia tego zjawiska dostarcza model oligopolu P. Sweezy’ego, którego podstawową kategorią wyjaśniającą jest załamana krzywa popytu.

W modelu zakłada się, że współzależność między oligopolistami polega na tym, iż jeśli jedno z przedsiębiorstw oligopolu podnosi cenę na swoje produkty, pozostali producenci nie podnoszą swoich cen (lub zwiększają je w mniejszym stopniu) w nadziei przyciągnięcia dodatkowych kupujących. Jeżeli jeden z oligo-polistów obniża cenę, wówczas konkurenci także obniżają swoje ceny, chroniąc się przed utratą klientów. Przyjęcie powyższego założenia odnośnie reakcji oli-gopolistów oznacza, że krzywa popytu przedsiębiorstwa traci ciągłość (załamuje _się). W rezultacie także krzywa przychodu marginalnego staje się nieciągła.

Wykres 130. Załamana krzywa popytu

Przypomnijmy, iż na rynku konkurencji monopolistycznej przedsiębiorstwo napotyka na dwie krzywe popytu, DD oraz dd. Krzywa DD odpowiada relacjom cena-wielkość sprzedaży w sytuacji, kiedy wszystkie przedsiębiorstwa podnoszą lub obniżają swoje ceny. Krzywa dd wyznacza popyt na produkty przedsiębiorstwa wówczas, kiedy tylko przedsiębiorstwo zmienia cenę swoich produktów, natomiast konkurenci nie zmieniają swoich cen. Na wykresie krzywe DD i dd przecinają się w punkcie E; P₀ i Q₀ są wielkościami maksymalizującymi zysk przedsiębiorstwa.

Jeżeli przedsiębiorstwo podniesie cenę powyżej PO, wtedy, zgodnie z założeniem, konkurenci nie podnoszą cen na swoje produkty. Popyt na produkty przedsiębiorstwa spadnie znacząco. Właściwą krzywą popytu przedsiębiorstwa dla cen większych od P₀ jest dE (odcinek krzywej dd). W przypadku obniżenia ceny poniżej P₀ konkurenci także obniżają ceny swoich produktów i wzrost popytu na produkty przedsiębiorstwa jest stosunkowo niewielki (mniejszy, aniżeli wówczas gdyby konkurenci nie obniżyli swoich cen). Właściwą krzywą popytu przedsiębiorstwa dla cen mniejszych od P₀ jest ED (odcinek krzywej DD).

Krzywa popytu przedsiębiorstwa oligopolistycznego przybiera postać załamanej krzywej dED. Należy zauważyć, że odcinek dE krzywej, popytu jest bardziej elastyczny, aniżeli odcinek ED.

Krzywa przychodu marginalnego traci swoją ciągłość w punkcie załamania E (lub w punkcie Q₀ wielkości sprzedaży przedsiębiorstwa). Krzywa PM_p1 odpowiada krzywej popytu dd, natomiast PM^ odpowiada krzywej popytu DD. Ponieważ

265