Image 159

ciągnięcie usługi zasobu nie wymaga dodatniej ceny minimalnej. Przykładem tego rodzaju zasobu może być parcela budowlana położona w centrum Warszawy.

Na wykresie B renta ekonomiczna, którą otrzymuje właściciel oferowanego zasobu jest inna. W tym wypadku pojawienie się oferty zasobu w wielkości OB wymaga ceny minimalnej w wysokości OC. Właściciel zasobu nie zaoferuje żadnej usługi zasobu jeśli osiągane wynagrodzenie będzie mniejsze od określonego wynagrodzenia minimalnego WM. Przykładem mogą być usługi pracy dyrygenta i kompozytora Krzysztofa Pendereckiego.

Warto zauważyć, iż ceny na obydwu rynkach są równe, natomiast renty ekonomiczne oraz wynagrodzenia minimalne są różne. Jeśli popyt na usługi danego zasobu jest dostatecznie duży, wówczas sprzedający otrzymują rentę ekonomiczną. Nawet bardzo wysoka renta nie zwiększy podaży w długim okresie czasu. Równocześnie całkowity brak renty nie spowoduje zaniku podaży zasobu.

W ekonomii używa się również określenia quasi-renta. Podaż zasobów (czynników) odnawialnych, takich jak np. dobra kapitałowe, kapitał ludzki, itp., zmienia się w długim okresie czasu wraz ze zmianami cen. W długim okresie czasu podaż nie jest sztywna.

Renty odnoszące się do usług czynników, których podaż reaguje w długim okresie czasu na zmiany cen usług nazywamy quasi-rentami.

■Renta ekonomiczna jest zjawiskiem występującym zarówno w krótkim, jak i w długim okresie czasu. Jeżeli zmiana renty nie wpływa w długim okresie czasu na podaż usług czynnika, wówczas mamy do czynienia z rentą ekonomiczną. Jeśli natomiast zmiana renty wpływa w długim okresie czasu na podaż, wtedy mamy do czynienia z quasi-rentą.

RENTA GRUNTOWA

Szczególnym rodzajem renty, analizowanym od dawna przez ekonomistów, jest renta gruntowa. Renta gruntowa jest ceną płaconą właścicielowi za wynajęcie (wydzierżawienie) ziemi. Teoria renty gruntowej zawdzięcza swój rozwój klasykom ekonomii, wśród których poczesne miejsce zajmuje David Ricardo.

Ziemia jest nieodnawialnym czynnikiem produkcji. W rezultacie podaż ziemi w długim okresie czasu jest nieelastyczna. Ziemia jest zróżnicowana pod względem jakości - istnieją grunty lepsze i gorsze, bardziej żyzne i mniej żyzne. Uprawa różnych klas ziemi związana jest z liczbą ludności. Jeśli w danym kraju liczba ludności jest stosunkowo niewielka, wtedy uprawia się głównie ziemie lepszej jakości. Wraz ze wzrostem ludności zwiększa się popyt na produkty rolne i zachodzi konieczność rozszerzania upraw na tereny gorszej jakości. Uprawiający hektar ziemi lepszej osiąga większy zysk netto, aniżeli uprawiający hektar ziemi gorszej. Powstająca w ten sposób różnica jest rentą gruntową, którą rolnicy płacą właścicielom ziemi lepszej jakości.

Historia renty gruntowej związana jest z wydarzeniami społeczno-gospodarczymi w Anglii na początku XIX w. Na przełomie XVIII i XIX w. liczba ludności w Anglii znacznie wzrosła. Popyt na zboże przewyższał podaż - cena buszla pszenicy zwiększyła się czterokrotnie. Właściciele ziemscy (landlords) osiągali ogromne zyski z produkcji i sprzedaży zboża - zyski, które stanowiły podstawę dochodów angielskiej arystokracji ziemskiej. Wysokie zyski skłoniły przedsiębiorczych kupców do importu tańszego zboża z zagranicy. Zagrożeni landlordo-wie, posiadający dominującą pozycję w Parlamencie angielskim, wprowadzają wysokie cła na zboże sprowadzane z zagranicy (tzw. Corn Laws). Na początku XIX wieku ekonomiczna sytuacja społeczeństwa ulega drastycznemu pogorszeniu. Złe zbiory zboża i blokada Anglii przez Napoleona w czasie wojny z Anglikami spowodowały tak ogromny wzrost cen zboża, iż wielu ludziom zaczął zaglądać do oczu głód (cena buszla pszenicy przekraczała dwukrotnie wysokość tygodniowej płacy robotnika). Równocześnie rozwijający się przemysł potrzebował taniej siły roboczej, a wysoka cena zboża podwyższała koszt pracy (pracownik musiał otrzymywać wyższą płacę minimalną po to, aby w ogóle mógł przeżyć).

O zaistniałą sytuację oskarżano właścicieli ziemskich twierdząc, iż przyczyną wysokich cen zboża są zbyt wysokie renty gruntowe. Faktycznie jednak, wyjaśniał David Ricardo, przyczyny tkwiły w ograniczeniach importu zboża z zagranicy. Wprawdzie bitwą pod Waterloo w 1815 r. Napoleon przegrywa wojnę i blokada nie przeszkadza już napływowi zagranicznego zboża do Anglii, to jednak siła polityczna landlordów była jeszcze na tyle znacząca, że cła zaporowe na import zboża zniesiono dopiero w połowie XIX w.

Analizę przyczyn wysokich cen zboża możemy przedstawić na wykresie, który składa się z czterech części (wykres 151).

Wykres 151. Ceny zboża i renty gruntowe

Rynek zboża    Gospodarstwo A    Gospodarstwo B    Gospodarstwo C

Q - ilość zboża w ciągu roku (np. w milionach kg)

P - cena jednostkowa zboża (np. 1 kg)

KCP - koszt całkowity przeciętny, KM - koszt marginalny.

Ograniczenia importu zboża sprawiają, że podaż zboża na rynku krajowym jest mniejsza i wynosi np. S,. Przy danym popycie na zboże (krzywa popytu D) cena osiąga wysoki poziom P_r Cena P, zapewnia zyski każdemu z trzech gospodarstw rolnych. Gospodarstwo A wytwarza wielkość Oś zboża, gospodarstwo B wytwarza wielkość Of i gospodarstwo C wielkość Og.

Poszczególne gospodarstwa posiadają ziemię o różnej jakości. Oznacza to, że z tych samych nakładów pracy osiągane są różne efekty w postaci plonów.

319