Image 57

mniej wyrobów mięsnych i wędliniarskich gorszego gatunku (np. wątrobianki, żeberek itp.). Te ostatnie produkty są więc dobrami podrzędnymi.

Warto zauważyć, iż jeżeli w sytuacji dwóch dóbr jedno z nich jest dobrem podrzędnym, drugie dobro musi być dobrem normalnym. Jeżeli wzrasta dochód konsumenta wówczas może on kupić więcej dobra Y i taką samą ilość dobra X jak poprzednio. Przyjmując, że konsument wydatkuje cały dochód na zakup obydwu dóbr, wówczas wydatkując mniej na dobro X (dobro podrzędne) musi wydać więcej na dobro Y (dobro normalne). Równocześnie jest możliwe, że obydwa dobra są dobrami normalnymi.

Uogólniając powyższy przypadek do sytuacji n dóbr można stwierdzić, iż: wszystkie dobra mogą być równocześnie normalnymi, natomiast nie wszystkie mogą być równocześnie dobrami podrzędnymi. W zbiorze n dóbr zawsze znajdować się będzie przynajmniej jedno dobro normalne, chociaż w rzeczywistości jest zazwyczaj znacznie więcej dóbr normalnych aniżeli podrzędnych.

KRZYWA DOCHÓD-KONSUMPCJA

Jeżeli dochód konsumenta zmienia się w sposób skokowy, wtedy odpowiednia linia budżetowa jest styczna jedynie do jednej krzywej obojętności. W sytuacji ciągłych zmian dochodu istnieje nieskończenie wiele linii budżetowych i nieskończenie wiele punktów styczności, odpowiadających równowadze konsumenta przy różnych poziomach dochodu. Łącząc te punkty ze sobą otrzymujemy krzywą dochód-konsumpcja.

Krzywa dochód-konsumpcja jest geometrycznym zbiorem punktów równowagi konsumenta odpowiadających wszystkim poziomom dochodu konsumenta, przy założeniu niezmienności cen oraz danych preferencjach konsumenta.

X, Y są dobrami normalnymi

Y jest dobrem normalnym X jest dobrem podrzędnym

Wykres 50. Krzywa dochód-konsumpcja

Y jest dobrem normalnym X jest dobrem podrzędnym

Jeżeli krzywa dochód-konsumpcja posiada nachylenie dodatnie, wtedy obydwa dobra są dobrami normalnymi. Jeśli X jest dobrem podrzędnym, wówczas krzywa jest wklęsła w stosunku do osi rzędnych. W przypadku kiedy Y jest dobrem podrzędnym krzywa dochód-konsumpcja posiada nachylenie ujemne.

KRZYWE ENGLA

Ernest Engel, dziewiętnastowieczny ekonomista niemiecki, dokonał jako pierwszy szerokich badań statystycznych zależności wydatków na poszczególne dobra od wysokości dochodów konsumenta. Graficzna postać tych zależności nosi nazwę krzywych Engla.

Uzależniając zmiany wielkości zakupów dobra X od rozmiarów dochodu, którym dysponuje konsument, otrzymujemy następującą prawidłowość: wraz ze wzrostem (spadkiem) dochodu konsumenta rosną (spadają), ceteris paribus, rozmiary kupowanego przez konsumenta dobra X.

Zależność tę możemy przedstawić w postaci krzywej Engla wyprowadzając ją z krzywej dochód-konsumpcja.

Wykres 51. Krzywa dochód-konsumpcja oraz krzywa Engla

Punkty A, B i C odpowiadają optymalnym rozmiarom kupowanego dobra X przy poziomach dochodu konsumenta DP, DP, i DP₂. Łącząc te punkty ze sobą otrzymujemy krzywą Engla. Zakładamy, że cena nominalna (P_x) oraz cena relatywna (PJP_y) dobra X pozostają niezmienne.

Zmiany rozmiarów kupowanych dóbr w zależności od zmian dochodu konsumenta mogą odbywać się w różnym tempie. Zależy to od tego, czy dobra zaspokajają potrzeby podstawowe, czy też potrzeby bardziej luksusowe.

115