Image 61

W jaki sposób można przejść od popytu indywidualnego konsumenta do popytu rynkowego na dany produkt? Najprostszym rozwiązaniem jest dodanie do siebie zapotrzebowania na dany produkt zgłaszanego przez każdego indywidualnego konsumenta. Operacji sumowania zapotrzebowania poszczególnych konsumentów nie można dokonać przy pomocy dodawania indywidualnych krzywych obojętności. Krzywe obojętności są różne dla każdego konsumenta (różne są preferencje indywidualne konsumentów) i dlatego nie można dodawać ich do siebie. Dlatego też w celu przejścia od popytu indywidualnego do popytu rynkowego musimy posłużyć się krzywymi popytu.

Popyt rynkowy jest sumą popytów wszystkich indywidualnych konsumentów zgłaszających chęć kupna danego dobra. Jeżeli ceny na dane dobra są takie same dla wszystkich konsumentów, wówczas możemy dodawać do siebie popyty indywidualne konsumentów pomimo, że indywidualne krzywe popytu mogą mieć różną postać (różne gusty i dochody konsumentów). Sumowanie indywidualnych krzywych popytu przedstawimy na przykładzie rynku jabłek ograniczając liczbę konsumentów do trzech (w rzeczywistości konsumentów kupujących jabłka jest znacznie więcej).

Tabela 15. Popyty indywidualne oraz popyt rynkowy na jabłka

Cena		Ilość kupowanych jabłek	w ciągu tygodnia w kg
1 kg	Konsument Konsument		Konsument	Wszyscy
jabłek	A	B	C	konsumenci
10	0	4	0	4
8	1	5	0	6
6	2	+ 6 +	1	9
4	3	7	2	12
2	4	8	3	15
0	5	+ 9 +	4	18

Popyt rynkowy na jabłka jest sumą popytów indywidualnych konsumentów A, B i C. Dane zawarte w tabeli możemy przedstawić w formie indywidualnych krzywych popytu oraz krzywej popytu rynkowego.

Wykres 56. Krzywe popytu

na jabłka

Popyt rynkowy przesuwa się w górę (w dół) wraz ze wzrostem (spadkiem) liczby konsumentów. Równocześnie popyt rynkowy przesuwa się w wyniku zmian czynników wpływających na popyt indywidualny konsumenta (dochód, preferencje, ceny substytutów i dóbr komplementarnych itp.)

EFEKT SUBSTYTUCJI I DOCHODOWY

Jak zmiana ceny dobra X wpływa na popyt na dobro X i dobro Y, przy założeniu niezmienności ceny dobra Y i dochodu konsumenta?

Szukając odpowiedzi na to pytanie posłużymy się przykładem, w którym cena dobra X wzrasta z P_x do P_x'.

y

Qy

DP

^py

Q

X

Wykres 57. Efekty wzrostu

ceny dobra X

W wyniku wzrostu ceny dobra X linia budżetowa przesuwa się w dół. Popyt na dobro X spada z x do x,. Również popyt na dobro Y zmniejsza się z y do y_r Konsument przechodzi na niższą krzywą obojętności - jego sytuacja jest gorsza aniżeli poprzednio.

Możemy wyróżnić dwa podstawowe skutki wzrostu ceny dobra X:

-    pierwszym skutkiem jest naruszenie relacji wymiennej między dobrem X i Y,

-    drugim skutkiem jest zmniejszenie siły nabywczej dochodu kosumenta. Wzrost ceny dobra X sprawia, że przy niezmienionej cenie dobra Y dobro X

staje sie stosunkowo droższe, natomiast dobro Y staje się relatywnie tańsze. Może to skłonić konsumenta do zastąpienia (substytucji) dobra X (relatywnie droższego) dobrem Y (relatywnie tańszym). W takim wypadku popyt na dobro X zmniejszy się, natomiast popyt na dobro Y wzrośnie.

Równocześnie z założeniem o stałości ceny dobra Y przyjmowaliśmy, że dochód konsumenta nie ulega zmianie. Wzrost ceny dobra X, przy danym dochodzie oznacza, że konsument może zakupić obecnie mniej dobra X aniżeli poprzednio. Siła nabywcza dochodu konsumenta zmniejsza się - spada dochód realny konsumenta.

123