Chemia25

Fe

+ Br, —*

7.    Wyjaśnij, w jaki sposób można odróżnić benzen od naftalenu.

8.    Zaproponuj doświadczenia pozwalające odróżnić od siebie: a) etan eten oraz b) benzen i heksan.

9.    Oblicz objętość powietrza (odniesioną do warunków normalnych) po trzebną do spalenia 3 g benzenu, przy założeniu, że spala się on do węgla i wody, oraz że zawartość tlenu w powietrzu wynosi 21%.

2.5. Ropa naftowa i gaz ziemny

2.5.1. Występowanie, pochodzenie i skład ropy naftowej

Hydraty metanu są cząsteczkami metanu uwiezionymi w zestalonej wodzie.

n_;so,

+ MNo,

Fe

+ Br, —

Ropa naftowa jest jednym z najważniejszych dla ludzi zasobów minerał nych, obok gazu ziemnego, pokładów bitumicznych i podwodnych złóż h\ dratów metanu. Jest ona dość rozpowszechniona na świecie, choć opłacał ne do eksploatacji złoża stanowią zaledwie 5-10% wszystkich odkrytych zasobów. Ropa występuje w złożach i skałach osadowych, głównie wapieni piaskowców i margli, nigdy nie jest spotykana w pierwotnych skałach wul kanicznych. Złoża ropy pochodzą z różnych epok geologicznych: najstars/c - archaiczne - są niektóre złoża w Wenezueli. Najliczniejsze i najwięks/c złoża pochodzą z okresu trzeciorzędu - głównie oligocenu i eocenu. Nal żą do nich złoża w Azerbejdżanie, Iranie, Iraku i Arabii Saudyjskiej.

Udokumentowane światowe zasoby ropy naftowej wynoszą około 180 miliardów ton, szacuje się jednak, że rzeczywiste złoża są około dv\ .i razy większe (ryc. 2.42). Rocznie wydobywa się około 3,5 miliarda łon ropy naftowej.

W Polsce najważniejszym rejonem występowania złóż ropy naftowej sa Karpaty Środkowe (od okolic Sanoka do Gorlic) (ryc. 2.43). Udokumcn towanc krajowe zasoby wynoszą około 15 milionów ton, a roczne wydo bycie ropy naftowej w Polsce wynosi około 0,2 miliona ton

skala 1:270 000 000

^ - obszary występowania dużych ztóż ropy naftowej

"v 2.42. Rejony występowania ropy naftowej na świecie (źródło: Nowa encyklopedia >h\ -,/echna PWN, tom 5)

Kopa naftowa jest ciekłą, niekiedy mazistą substancją o barwie od jasno-

^I    u i (/owej do zupełnie czarnej i gęstości 0,85—1,05 g/cm\ Zwykle jest roztwo-

iii, a niekiedy także zawiesiną, w której funkcję rozpuszczalnika spełnia

II    implikowana mieszanina ciekłych węglowodorów, głównie alkanów i cy-! Inalkanów, czyli cząsteczek alkanów zamkniętych w pierścienie. Są w niej

■ •puszczone substancje stałe, ciekłe i gazowe, na przykład fenole oraz mniejszych ilościach - organiczne związki siarki i azotu.

Skład pierwiastkowy ropy naftowej zmienia się w zależności od umiej-• owienia złoża, jego głębokości, a nawet sposobu eksploatacji (ryc. 2.44).

(y< 2.43. Rejony występowania ropy naftowej w Pol . e (źródło: All.is Swi.it.i PWN)

Ryt. 2.44. Wydobyć ii> ropy naftowej star.| metod.| pompowania, która bywa '.losowana do d/isia|

obszary występowania

ropy naftowej    ^SP. ,9_ «> 'P°

n:t