Image0007

uwaga koncentrowała się na Egipcie. Nieskuteczne próby opanowania Egiptu w latach sześćdziesiątych XII wieku, podejmowane zwłaszcza przez Amalryka, przyniosły więcej szkody niż pożytku Królestwu. NGr ad-DTn -po przewlekłej chorobie zmarł w połowic maja 1174 roku - pozostawił po sobie całkiem nową wartość. Jego sukcesem była konsolidacja ziem syryjskich i egipskich, ograniczenie samowoli emirów tureckich oraz nie tylko oparcie się zakusom królów jerozolimskich, ale także stopniowe pomniejszanie ich roli politycznej na Wschodzie.

Ze śmiercią Nur ad-DTna wiąże się początek wielkiej kariery Saladyna. Jego postać jest najbardziej znana wśród wszystkich polityków i wojowników muzułmańskich z czasów krucjat, tak jego współwyznawcom, jak i chrześcijanom. An-NSsir Sal5h ad-DTn Yflsuf Ibn Ayyub Ibn ŚSdT Ibn Marwan Abu al-Mu?affar al-Ayyubl ( ó* O*    ^

jj*    ) urodził się ok. 1138 roku w Tikricie¹.

Był synem Nagma ad-DTn AyyOba Ibn ŚatjTego (zm. 1172), gubernatora miasta Baalbek. Pierwsze dziesięć lat życia spędził w Damaszku, gdzie poznawał m. in. teologię sunnicką. W początkach lat sześćdziesiątych XII wieku zdobywał pierwsze doświadczenia wojskowe pod wodzą swego wuja Asad ad-DTna ŚTrkuh ŚadTego (zm. 1169) w walkach przeciwko Fatymidom² w Egipcie. W kwietniu 1164 roku Saladyn wziął udział ze swym protektorem w zakończonej sukcesem wyprawie do Egiptu. Następnie w styczniu 1167 roku Saladyn wespół z wujem wyruszył z Damaszku ponownie pod Kair, gdzie w marcu siły syryjskie starły się z wojskami Amalryka I, odnosząc zwycięstwo. Potem wojska ŚTrkuha ruszyły do Aleksandrii, która wnet została oblężona przez chrześcijan. W maju ŚTrkOh wymknął się z miasta pozostawiając w nim swego bratanka, który poddał się Amalrykowi na początku sierpnia 1167 roku. Wtedy też nawiązał on, jak się zdaje po raz pierwszy, osobiste kontakty z krzyżowcami.

Na przełomie 1168 i 1169 roku muzułmanie przystąpili do ostatniej próby obalenia Fatymidów, która zakończyła się pomyślnie w styczniu 1169 roku. Dzięki temu sukcesowi ŚTrkuh za zgodą Nur ad-DTna został podniesiony do godności wezyra oraz króla. Zaszczyty nie mogły ominąć też rodziny ŚTrkuha, a ich beneficjentem był także Saladyn. Jednak ŚTrkuh nie zdążył nacieszyć się władzą, gdyż zmarł 23 marca 1169 roku, a owoce długoletniej walki wpadły w ręce Saladyna.

W sierpniu tego roku nowy wezyr Egiptu, Saladyn, rozprawił się w Kairze z buntem wywołanym przez zwolnionych urzędników ostatniego, czternastego fatymidzkiego kalifa AI-‘Adida (1160-1171). Od grudnia 1170 roku Saladyn zaczął nękać południowe rubieże (Daron) państwa krzyżowców, które uratowała dość zdecydowana postawa Amalryka I oraz umocnienia Gazy (1171). Samodzielne poczynania Saladyna nie podobały się Nur ad-DTnowi, tym bardziej, że tracił on do niego zaufanie i posądzał o ambicję sięgnięcia znacznie wyżej, niż udało mu się dotąd. Testem posłuszeństwa wobec władcy Egiptu było nakazanie mu przez Nur ad-DTna przywrócenia w modlitwie piątkowej imienia kalifa bagdadzkiego zamiast uzurpatora fatymidzkiego. Nur ad-DTn miał nadzieję na zjednoczenie islamu, a tym samym eliminację nieprawnie władającego tytułem kalifa Al-‘Adida. Saladyn odmówił, podkreślając, że wezyrem Egiptu został z namaszczenia Al-‘Adida. To spowodowało dalszy wzrost napięcia pomiędzy stronami. Saladyn ustąpił dopiero, kiedy w sierpniu 1171 roku Nur ad-DTn zapowiedział przybycie do Kairu i wprowadzenie swego polecenia. Było to jednak nieco udawane ustępstwo, gdyż Al-‘Adida mimo dwudziestu dwóch

XIII

1

Z literatury dotyczącej Saladyna warto wspomnieć: Stanley Lane-Poole, Saladin and the fali of the Kingdom of Jerusalem, Putnam 1898 - wydanie polskie: Saladyn Wielki i upadek Jerozolimy, tłumaczenie Barbara Tkaczow, Warszawa 2006; Andrcw S. Ehrenkreuz, Saladin, Albany 1972; zwięzłą pracę źródłową pozostawił Hamilton A. R. Gibb, The life of Saladin. From the works of Imdd ad-Din and Bahd' ad-Din, Oxford 1973; Hannes Mohring, Saladin und der Dritte Kreuzzug. Aijubidische Strategie und Diplomalie im Yergleich vornehmlich der arabischen mit den lateinischen Quellen, Wiesbaden 1980, Malcolm Cameron Lyons, David Edward P. Jackson, Saladin. The politics of the lioly War, Cambridge 1982, poi. tłum. Saladyn. Polityka świętej wojny. Przełożyła z angielskiego Katarzyna Pachniak. Warszawa 2006; m. in. o postaci Saladyna pisał Peter M. Holt, Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku. Przełożyła Barbara Czarska, Warszawa 1993; Donald S. Richards, $alóh al-Din, El, VIII, s. 910-914.

2

Na tronie w Egipcie szyiccy Fatymidzi zasiadali w latach 910-1171. Nazwa pochodzi od córki Proroka - Fałimy. za przodków której się uważali