Image0012

1175 roku Saladyna. Podobnie jak BahS’ ad-DTn został on starannie wykształcony. Pozostawił dwa główne dzieła: „Opisanie podboju Jerozolimy” („al-fath al-qussT fi al-fath al-qudsf’) oraz „Historia Seldżuków i ich wezyrów” - („kitab nusrat al-fatra wa ‘usrat al-fitra”). Na uwagę zasługuje zwłaszcza to pierwsze, gdyż jego autor ukazał żywot Saladyna w latach 1175-1188, czego brak w rozprawie Baha’ ad-DTna. Styl i język narracji ‘Imad ad-DTna jest dość trudny w odbiorze. Autor lubował się w kwiecistości oraz ornamentyce językowej, nie brak też aliteracji, metafor i niekończących się zdań. Z tego co wiemy, obydwaj wspomniani sekretarze sułtana byli w dobrej komitywie. Wspomniane dzieła uchodzą za panegiryki ku czci Saladyna. Z autopsji o Saladynie, wprawdzie krótko, pisał podróżnik z Al-Andalus Ibn ćubayr (ok. 1144-1217)^{1 2}, który w połowie lat osiemdziesiątych w drodze do Mekki zetknął się ze skomplikowaną sytuacją polityczną na Bliskim Wschodzie. Pierwszym z kompilatorów opisujących dokonania Saladyna w oparciu o prace wspomnianych dziejopisów był Śihab ad-DTn Abu al-Q3sim Abu Śama (1203-1268)³. Autor, wyrażający się z atencją o postaci sułtana, pozostawił pośród innych prac „Księgę dwóch ogrodów”, traktującą o historii dynastii Nur ad-DTna i Saladyna. Mimo upływu wielu lat od śmierci tego ostatniego, Abu Śama miał dostęp do wielu dokumentów pochodzących z kancelarii sułtana. Opracował więc na nowo biogram Saladyna wykorzystując wspomniane prace, archiwalia i relacje ustne. Jego zasługą było również uproszczenie stylu przekazu ‘ImSd ad-DTna, który nawet Abu Ś&mie wydawał się przeładowany, (jamal ad-DTn Muhammad Ibn Salim Ibn Wasil (1207-1298)⁴ napisał „Historię Ayyubidów” („kitab mufarrig al-kurub ff ahbar banT ayyub”), w której to pracy przedstawił losy dynastii zankTdzkiej i Saladyna w oparciu o dokonania poprzedników. Lista arabskich dziejopisów piszących o Saladynie na kanwie wspomnianych biografii - jeszcze przed okresem niewoli osmańskiej - jest długa. Wśród nich warto wymienić Ibn al-Furata (1334-1405)'⁵ i Al-MaqrTzTego (1364-1442)⁶.

Autor: ‘Ali ‘Izz al-Dln Ibn al-Atlr al-Gazarl

Abu al-Hasan ‘AlT Ibn Abu al-Karam Muhammad Ibn Muhammad Ibn ‘Abd al-Karam Ibn ‘Abd al-Wahid aś-ŚaybanT, znany raczej jako ‘AlT ‘Izz ad-DTn Ibn al-AtTr (jsiftM l*?') Al-óazarT urodził się w 12 maja 1160 roku (4 gumadń al-‘uia 555 AH) w mieście Cizre (obecnie w południowo-wschodniej Turcji, prowincja $imak) w rodzinie kurdyjskiej⁷. Do Mosulu

XXIII

1

kitab al-rawdatayn\ zob. Hamilton A. R. Gibb, Al-Barq aś-Sami, „Wiener Zcitschrift fllr dic Kunde des Morgenlandes” 52 (1953), s. 93-115.

2

   Brockelmann, I, 478; Ibn (jubayr, tj. ‘Abu ad-DTn al-Hasan Muhammad Ibn Ahmad Ibn Gubayr al-KinSnl al-AndalusT al-BalansT. Pierwsze wydanie: The travels of Ibn Jubair. Ed. from a MS in the University Library of Leyden by William Wright, Lcyden 1852; (M. J. Dc Goeje], Selections front Arabie geographical literaturę. Ed. with notes by Michacl Jan dc Gocjc. Leiden, 1907; The Travels of Ibn Jubair. Edited from a MS in the University Library of Leyden by William Wright. Second cdition reviscd by Michacl Jan de Gocjc (Gibb Memoriał Scrics, V), Lciden-London, 1907 (reprint 1994 w serii: Islamie Geography 172); Ibn Jubayr, Rihla. Translated by Roland J. C. Broadhurst (The Travels of Ibn Jubayr), London 1952; nowe wydanie arabskie - Ibn (jubair al-AndalusT, rihlat Ibn gubair, [cd.J IbrShTm Sams al-DTn, Bayriit 1424 AJ1 (2003) oparte na dawnych edycjach.

3

   Brockelmann, I, 317; Abu Ś5ma, kitab al-rawdatayn fi ahbar al-dawlatayn, vo!s. 1-2, Al-Qahira 1287-1288 AH [1870-1872]; nowsze wydanie - M. H. A. Ahmad, w Kairze w latach 1956-1962.

4

   Brockelmann, 1, 322-323; najnowsze wydanie egipskie: Muhammad Ibn Salim Ibn Wi$il, mufarrig al-kurub fi ahbar bani ayyub, vols. 1 -3, ed. by J. AS-ŚayySI, vols. 4-5 ed. by H. RabT’, Al-Qahira 1953-1957.

5

   Brockelmann. II, 50; tytuł dzieła Ibn al-Furata - t&rih ad-duwal wa al-muluk.

6

'* Brockelmann, II, 38-41; ostatnie wydanie krytyczne: AI-MaqrTzT, kitab as-suluk li-ma'rifat duwal al-muluk, vols. 1-4, ed. by Muhammad Mu$tafó ZiySda, Al-Qahira 1956-1973.

7

Bracia naszego kronikarza również zajmowali się pisarstwem: Magd ad-DTn Abu as-Sa‘5d8t al-Mub8rak Ibn al-AtTr (1149-1210), pracował w Mosulu, zebra! kolekcję pieśni i dokumentów

0    Proroku. Studiował tradycję oraz język arabski. Był długoletnim emirem wojsk Mosulu. Pozostawił po sobie m in.: Kitab al-mura$$a’ - słownik nazwisk, wydany w Weimarze 1896 przez orientalistę niemieckiego, prof. uniwersytetu w Tybindze, Christiana Friedricha Seybolda (1859-1921). Praktycznie przedruk tego dzieła ukazał się w Bejrucie w 1992. Drugi ze znanych braci to Piy5' ad-DTn Fafor al-islim Abu al-Fath Nasr Allah Muhammad Ibn al-AtTr (1163-1239). Został on wezyrem syna Saladyna Al-Malika ał-Afdala. Od 1191 służył Saladynowi

1    jego synowi w Egipcie, Samosacie (obecnie Samsat-Turcja), Aleppo, Mosulu i Bagdadzie. Znany jest jako wielki esteta i krytyk stylu w literaturze arabskiej. Jego główne dzieło Kitab al-