img048 2

roan); z kolei niezdolność do wykazywania zaufania i wiary w siebie (por. W. M. Bower) może wynikać z poczucia niższości.

Innego typu klasyfikację przeprowadza A. H. Chapman ^{1 2 3 4 5}. W proponowanym przez autora podziale uwzględnione są nie objawy, ale syndromy zaburzeń emocjonalnych.

1 tak Champan wymienia:

—    reakcje nerwicowe cechujące się dużą różnorodnością zmieniających się objawów;

—    zaburzenia w kształtowaniu się struktury osobowości wyrażającej się zachowaniem agresywnym bądź zachowaniem biernym, wycofującym się;

—    zaburzenia zachowania, w⁷ ramach których wyróżnia zachowania typu acting out — będące wyrazem agresji i mające charakter aspołeczny;

—    zaburzenia psychotyczne.

Przytoczone wyżej klasyfikacje zaburzeń emocjonalnych uwzględniają, jak widać, różne ich aspekty; niektórzy autorzy za podstawę podziału przyjmują analizę objawów bądź ich przyczyn, inni rozpatrują je w ramach szerszych syndromów zaburzeń. W niniejszym opracowaniu zajmujemy się jedynie niektórymi grupami zaburzeń. Przedmiotem rozważań będą w szczególności te przejawy dysfunkcjonalności dziecka, które: a) szczególnie często występują w okresie przedszkolnym, b) stanowią przyczynę poważnych niepokojów' rodziców i wychowawców, c) są pow^rodem cierpienia samego dziecka. Nie jest bowiem szczęśliwym dzieckiem to, które sw^rym zachowaniem wywołuje niezadowolenie i gniew rodziców, które jest osa-

motnione w swym cierpieniu, nie umie znaleźć drogi porozumienia z najbliższymi mu osobami. Uwzględniając te trzy kryteria omówimy: dzieci

0    zaburzeniach nerwicowych, dzieci zahamowane

1    nadpobudliwe, dzieci o zachowaniach agresywnych, dzieci zobojętniałe uczuciowo (na przykładzie choroby sierocej).

t»u rżenia..:

1

A. H. Chapman: Management of Emotionals Problems

2

oj Children and Adolescents. J. B. Lippincott Company.

3

Philadelphia-Montreal 1965; H. Wardoszko-Łyskowska

4

(red.): Terapia grupowa w psychiatrii. Warszawa 1980

5

PZWL wyd. II.