img061 4

błoną zewnętrzną naczynia.

W metodzie drugiej wykorzystano naturalny odczyn zapalny powstały w jamie otrzewnej szczurów, królików lub psów. W wyniku toczącej się reakcji zapalnej na ciało obce, jakim były silikonowe dreny, pokrywały się one od strony jamy otrzewnowej kilkoma warstwami cylindrycznie ułożonych komórek zapalnych o charakterze miofibroblastów, które dodatkowo wytwarzały grubi) warstwę okrężnie ułożonych włókien kolagenowych. Zewnętrzną powierzchnię tych struktur pokrywały komórki nabłonka otrzewnej (mezotelium). Cały proces trwał około dwóch tygodni. Następnie dreny, wraz z pokrywającą je tkanką, wydobywano z jamy otrzewnej. Dreny usuwano, a powstałe struktury tabularne wynicowywano i wszczepiano w miejsce tętnic szyjnych królika i tętnic udowych szczura. W trakcie 4 miesięcznej obserwacji stwierdzono 67% drożność protez.

9. Doświadczenia kliniczne z zastosowaniem wszczepów naczyniowych wykonanych technikami inżynierii tkankowej

W początkowym okresie wszczepy naczyniowe skonstruowane metodami inżynierii tkankowej stosowano tylko u zwierząt. Pozytywne wyniki doświadczeń u dużych zwierząt umożliwiły podjęcie prób klinicznych u ludzi. Grupa japońskich naukowców (Y. Naito i wsp., 2003) po otrzymaniu zgody komisji etycznej po raz pierwszy zastosowała wszczep naczyniowy u człowieka. Pacjentem była czteroletnia dziewczynka cierpiąca na niewydolność krążenia spowodowaną złożoną wadą serca, której wcześniej dwukrotnie wszczepiono bez powodzenia sztuczne protezy naczyniowe. Matrycę wszczepu wykonano z kopolimeru polikapronolaktonu z kwasem wielomlekowym dodatkowo wzmocnionym siatką z PGA. Do zasiedlenia szkieletu protezy naczyniowej wykorzystano autologicznc komórki śródbłonka i fibroblasty chorej pobrane z żyły odpiszczelowej, które następnie wprowadzono do hodowli. Po ośmiotygodniowym okresie namnażania komórek na matrycę wysiano fibroblasty i komórki śródbłonka. Po kolejnym tygodniu implantowano chorej wszczep o średnicy 20 mm. Arteriografia wykonana 4 miesiące później wykazała prawidłową drożność przeszczepu. Ci sami badacze w późniejszym doniesieniu opisali grupę 42 chorych z różnorodnymi wadami serca i dużych naczyń krwionośnych klatki piersiowej, u których zastosowano struktury naczyniowe

odpiszczelowej zastąpiono komórkami macierzystymi, pobranymi w dużej ilości ze szpiku kostnego, co skróciło procedurę namnożenia komórek zasiedlających szczep od 4 do 8 tygodni.

10. Podsumowanie

Wieloletnie prace badawcze i doświadczalne na zwierzętach, wytworzenie syntetycznych wszczepów naczyniowych z materiałów wchłanialnych, zasiedlane komórkami autologicznymi chorych zostały po raz pierwszy zastosowane w leczeniu klinicznym. Dotychczasowe wyniki badań skłaniają do dalszych prac nad ulepszeniem technik hodowli komórkowych i wytwarzania organicznych protez naczyniowych.

Piśmiennictwo

1.    Cho S.W. i wsp 2005. Enhanccment of in vivo endothelialization of tissue-cngincercd vascular grafts by granulocyte colony-stimulating factor. J. Biomed. Maicr. Res. A..1.75.

2.    Dzierżanowski R. 1983. Słownik chronologiczny dziejów medycyny i farmacji. PZWL, Warszawa.

3.    Fryer D.G. i wsp. 1966. Humań endothelium in celi cullurc. J. Athcrosclcr. Res.. 6:151.

4.    Hernandez D.A. i wsp. 2000. Humań endothelial celi culturcs from progenitor cclls obtained by leukapheresis. Am. Surgeon, 66, 355.

5.    Huynh T. i wsp. 1999. Rcmodeling of an acellular collagen grali into a physiologically responsive ncovessel. Nat. Biotcchnol., 17: 1083.

6.    Jcong S.T. i wsp. 2004. Manufacture of elastic biodegradablc PLCL scaffoldsfor mechano-active va$cular tissue engineering. J. Biomaicr. Sci. Polymer. Edn., 15, 645.

7.    Joseph D. i wsp. 2003. Designer blood vessels and iherapeutic revascularization. Galis BriL J. Pharm., 140,627.

8.    Laube H.R., Duwc J., Rutsch W., Konerlz W. J. 2000. Clinical experiencc wilh autologous endothelial ccll-seeded polylclrafluoroethylcnc coronary artery bypass grafts. Thorac. Cardiovasc. Surg.,120:134.

9.    L'Heureux N._? i wsp. 1998. A completely biological tissue-engineered human blood vc$sel. FASEB J.,12, 47.

10.    Naito Y. i wsp. 2003. Succcssful clinical application of tissue-engineered graft for extracardiac Fontan operation. J. Thorac. Cardiovasc. Surg., 125:419.

11.    Noszczyk W. 1998. Rys historyczny leczenia chorób naczyń w Chirurgia tętnic i żył obwodowych, red. Noszczyk W., PZWL, Warszawa.

12.    Shin'oka T. i wsp. 2005. Midtcrm clinical rcsull of tissue-engineered vascular autografts seeded wilh autologous bonę marrow cclls. J. Thorac. Cardiovasc. Surg.,129:1330.

13.    Shirota T. I wsp. 2003. Human endothelial progenitor ccll-seeded hybrid graft: prolifcralive and antithrombogenic potentials in vitro and fabrication proccssing. Tissue Eng., 9:127.

97