img088 2

170 7. Radonie właściwości cieplnych i palności tworzyw sztucznych

Wewnątrz znajduje się urządzenie obciążające próbki. Dolny uchwyt próbki jest przymocowany do podstawy aparatu, a górny jest połączony z ramieniem, na którym znajduje się przesuwny obciążnik. Masa przesuwnego obciążnika (0,650, 0,200 lub 0,100 kg) zależy od rodzaju próbki (odpowiednio 1 lub 2 lub 3). Koniec ramienia jest połączony ze wskaźnikiem odkształceń, na którym odczytuje się nich ramienia odpowiadający ugięciu próbki o 6 mm. Do badań stosuje się próbki o kształcie prostopadłościanów, których wymiary zestawiono poniżej

Rodzaj próbki	długość	Wymiary próbek, mm szerokość	grubość
1	120±2	15 ±0,5	10±0.5
2	80±1	10±0,2	4±0,2
3	50±0,5	6±0,2	4±0,2

Próbki przygotowuje się w sposób opisany w rozdz. 3, jeżeli istniejące normy przedmiotowe nie podają innych warunków. W przypadku materiałów anizotropowych próbki wycina się w dwóch kierunkach, równoległym i prostopadłym do głównych osi anizotropii. Zmniejszenie grubości płyt, arkuszy lub innych wyrobów do wartości obowiązujących dokonuje się dwustronnie. Powierzchnia próbek powinna być gładka, bez rys i innych uszkodzeń mechanicznych. Rąbki prasownicze i wtryskowe należy usunąć bez widocznego uszkodzenia powierzchni próbki.

Do oznaczenia przygotowuje się co najmniej trzy próbki, a w przypadku materiałów anizotropowych co najmniej trzy próbki dla każdego głównego kierunku anizotropii.

Próbkę umieszcza się w podstawie przyrządu za pomocą uchwytu, a następnie nakłada ramię obciążające w taki sposób, aby próbka stała pionowo. Obrabiana powierzchnia próbki powinna znajdować się w strefie ściskania.

Ponadto w normie podano sposób obliczenia odległości, tj długości ramienia, na którym należy ustawić przesuwny obciążnik tak, aby powstający moment zginający, niezależny od wielkości próbki, wywoływał w niej zawsze jednakowe naprężenia zginające 5±0,1 MPa. Ramię obciążające w chwili rozpoczęcia pomiaru powinno się znajdować w położeniu poziomym. Po zamknięciu szafki termostatu uruchamia się przyrząd i co 15 min sprawdza przyrost temperatury. Wynikiem pomiaru jest temperatura, w której wskaźnik ugięcia wskaże opuszczenie się ramienia obciążnikowego odpowiadające ugięciu się próbki o 6,0±0,1 mm. Za wynik przyjmuje się średnią temperaturę dla co najmniej trzech równocześnie badanych próbek, zaokrągloną do całych stopni Celsjusza. Jeżeli wyniki trzech jednocześnie badanych próbek różnią się między sobą o więcej niż 5°C, oznaczenie należy powtórzyć na nowym komplecie próbek.

7.5. Badanie odporności cieplnej tworzyw termoplastycznych metodą Vicata

Zasada metody. Badanie lo nazywa się również oznaczaniem temperatury micknienia. Polega ono na określeniu temperatury, w której znormalizowana tępa igła stalowa o określonej powierzchni przekroju, pod działaniem określonego obciążenia, zagłębi się w powierzchnię próbki na głębokość I mm przy równomiernym wzroście temperatury.

Temperaturę w stopniach Celsjusza, w której igła zagłębi się na I mm, podaje się jako temperaturę mięknienia wg Yicata (VST).

Pomiar jest zbliżony do opisanej poprzednio metody Martcnsa, a inny jest tylko rodzaj odkształceń i sposób ich wywołania, dlatego też należy zapoznać się / uwagami podanymi przy opisie metody Martcnsa.

Niżej omówiono wykonanie pomiaru ;5] za pomocą łaźni z czynnikiem grzejnym (olejem parafinowym, olejem transformatorowym, gliceryną, olejem silikonowym lub inną cieczą nic oddziałującą z tworzywem) oraz wykonanie pomiaru [6] z zastosowaniem termostatu szafkowego. Termostaty szafkowe stosowane w metodzie Vicata są bardziej rozpowszechnione niż urządzenia z łaźnią (rys. 7.7).

Wykonanie badania wg normy PN-93/C-89024 [51. Do wykonania pomiaru stosuje się przyrząd przedstawiony schematycznie na rys. 7.7. Na podstawie obudowy umieszcza się próbkę, a w dolnej części pręta zamocowuje igłę z hartowanej stali nierdzewnej w kształcie walca o długości 3 mm i powierzchni przekroju poprzecznego 1 ±0,015 mm². U góry pręta jest zamontowany czujnik

0    dokładności do 0,01 mm i określonym nacisku sprężyny. Na płytce znajduje się taki obciążnik, aby całkowite obciążenie na badaną próbkę zgodnie z normą wynosiło I0±0,2 N dla metody A i 50±1 N dla metody B. Według normy łączny nacisk skierowany do dołu wywierany przez pręt, igłę, płytkę i sprężynę czujnika nie może przekraczać 1 N. Urządzenie to umieszcza się w łaźni z automatycznym regulatorem przyrostu temperatury. Odchylenia od prostoliniowego przebiegu temperatury w zależności od czasu nic mogą przekraczać ±1°C. Ciecz w łaźni musi być całkowicie obojętna w stosunku do badanego tworzywa i nie może ulegać rozkładowi w temperaturze badania. Poziom cieczy znajduje się 35 mm nad próbką. Ciecz w łaźni w czasie pomiaru należy mieszać.

Próbki, co najmniej dwie dla jednego oznaczenia, mają kształt płytek prostokątnych o boku co najmniej 10 mm lub krążków o średnicy co najmniej 10 mm

1    grubości 3-6,5 mm. Jeżeli próbki są cieńsze, to składa się kilka razem aż do uzyskania żądanej grubości. Próbki wykonuje się, zależnie od rodzaju wyjściowego tworzywa, przez wtrysk, prasowanie lub wycinanie. Powierzchnie po-