img093 2

180 7 Badanie właściwości cieplnych i palności tworzyw sztucznych

1) odpowiednią właściwość, czyli jakiś wskaźnik fizyczny, który pogarsza się w miarę ogrzewania i oznacza jego wartość,

2) czas, w którym ze względów praktycznych tworzywo nie powinno ulec zmianie,

3) graniczną wartość obranego wskaźnika fizycznego, której z założenia nie wolno przekraczać w czasie użytkowania,

4) temperatury, jakie (zdaniem techników) mogą występować podczas użytkowania.

Przykład:

1) wytrzymałość na rozciąganie R_{,

2) 10³ h,

3) 50% założonej wartości wybranego wskaźnika,

4) 100, 120, 140, 160°C.

Na początek oznacza się R, danego tworzywa. Próbki do badania wytrzymałości podczas rozciągania umieszcza się w czterech termostatach. Co pewien czas wyjmuje się kilka próbek, np. 3, i oznacza R_f. Otrzymuje się 3 krzywe, dla trzech temperatur, obrazujące pogarszanie się właściwości tworzywa. Przecinają się one z prostą na poziomie 50% wytrzymałości tworzywa nie ogrzewanego w różnym czasie - tym dłuższym, im niższa jest temperatura wygrzewania (rys. 7.12). Jest to metoda czasochłonna i wymagająca dużej liczby próbek (dla każdego pomiaru przynajmniej 3 próbki). Liczbę próbek zwiększa się wówczas, gdy zwiększy się liczbę badanych właściwości, np. o udamość lub rezystancję powierzchniową.

Rys. 7.12. Oznaczanie gómcj dopuszczalnej temperatury użytkowania tworzywa a wskaźnik fizyczny właściwości wybranej do sprawdzenia, h - czas wybrany przez eksperymentatora. c - 50% założonej wartości wybranego do sprawdzenia wskaźnika

Postępując zgodnie z powyższymi wytycznymi można stwierdzić, czy dane tworzywo może być użytkowane przez np. 1000 h trwałego ogrzewania w danej temperaturze. Opisanych w przykładzie wyników nie można ekstrapolować do temperatur niższych od 120°C lub wyższych od 160"C. Dla temperatury 100°C taką ekstrapolację zaznaczono na rys. 7.12, ale należy traktować ją z dużą ostrożnością.

LITERATURA

1. P.N-74/C-89076: Tworzywu sztuczne. Oznaczanie modułu ścinania przy skręcaniu w zależności od temperatury.

2. PN-92'C-89042: Tworzywa sztuczne. Badanie za pomocą wahadła skrętnego. (IDT ISO 537: 1989).

3. Kohman Z.: Polimery 1966, 310.

4. PN-90/C-89025: Tworzywa sztuczne. Oznaczanie temperatury ugięcia metodą Martensa.

5. PN-93/C-89024: Tworzywa sztuczne. Tworzywa termoplastyczne. Oznaczanie temperatury mięknienia wg Vicata.

6. PN-54/C-04260: Gumo. Oznaczanie punktu mięknienia ebonitu metodą Vicata.

7. PN-79/C-89000: Tworzywa sztuczne. Znormalizowane warunki otoczenia dla klimatyzacji i badania próbek.

8. PN-76/C-89020: Tworzywa sztuczne. Badanie zapalności metodą wskaźnika tlenowego.

9. PN-69/C-89022: Tworzywa sztuczne. Oznaczanie temperatury zapalenia.

10. PN-82/C-89023: Tworzywa sztuczne. Badanie zapalności tworzyw sztucznych w postaci bclcczck.

! 1. PN-79/C-89026: Tworzywa sztuczne. Oznaczanie odporności na żarzenie.

12. Dl.N-53466 1984: Prillung von Kunststoffen, Beslimntung von Tcmpcratur-Zcit-Grcnzcn.

13. Schultze O.: Termiczna analiza różnicowa. Warszawa, PWN 1974.