img143

8. POŻYWKI MIKROBIOLOGICZNE 8.1. Wprowadzenie

Pożywki mikrobiologiczne służą do hodowli drobnoustrojów w warunkach sztucznych. Stosuje się je do namnażania, izolacji, różnicowania, identyfikacji oraz oznaczania ich cech fizjologicznych i biochemicznych oraz przy metodach ilościowych. Dobór pożywki zależy od wymiagań odżywczych bakterii oraz celu, jaki chcemy osiągnąć.

8.2. Podział pożywek

Pożywki ze względu na przeznaczenie i zastosowanie dzielimy na płynne i stałe, a te na podstawowe i specjalne:

Pożywki podstawowe (ogólne). Służą do hodowli większości drobnoustrojów i jako podstawa przygotowania pożywek specjalnych. Przykładem takiej pożywki podstawowej może być bulion odżywczy, agar odżywczy czy woda peptonowa. W skład bulionu odżywczego wchodzi 3 g suchego wyciągu mięsnego, 5 g NaCl, 5-10 g peptonu. Składniki te rozpuszcza się w 1000 cm³ wody destylowanej. Agar odżywczy otrzymujemy przez dodanie do bulionu odżywczego 1,5-2,0% agaru.

Pożywki specjalne. Dzielimy je na:

•    pożywki wzbogacone - są stosowane do hodowli drobnoustrojów o dużych wymaganiach pokarmowych, które słabo lub w ogóle nie rosną na pożywkach podstawowych, a do swojego rozwoju potrzebują specyficznych związków, np. cukrów, witamin, krwi, surowicy. Przykładem pożywki wzbogaconej jest agar odżywczy z dodatkiem krwi;

•    pożywki wybiórcze, inaczej selektywne lub izolacyjne, które zawierają odpowiednie składniki wybiórcze, hamujące wzrost mikroflory niepożądanej, oraz składniki umożliwiające w charakterystyczny sposób wzrost poszukiwanych drobnoustrojów. Przykładem może być Endo - pożywka służąca do diagnostyki bakterii z rodziny Enterobacteriaceae;

•    pożywki namnażające - są stosowane do namnażania poszukiwanych drobnoustrojów, zazwyczaj są to pożywki płynne, np. bulion zwykły;

•    pożywki namnażająco-wybiórcze są stosowane do namnażania jednego rodzaju, gatunku lub jednej grupy mikroorganizmów znajdujących się w badanym materiale. Pożywki te zawierają składniki hamujące rozwój jednych mikroorganizmów i ułatwiające wzrost innych. Przykładem może być podłoże z kwaśnym seleninem sodu, hamujące wzrost E. coli i wykorzystywane do namnożenia Salmonella sp.;

•    pożywki różnicujące (identyfikacyjne) - umożliwiają odróżnienie badanych bakterii od innych. Oprócz składników odżywczych zawierają substrat

67