img697

XX

Część I. Podstawy lemelyi / tu* ubezpieczeniu społecznego

różnych etapach rozstrzygnięć właśnie o charakterze przedmiotowym, podmiotowym, instrumentalnym, dystrybucyjnym, kompensacyjnym, a także prawnym.

Jeśli zaś mówimy o dylematach wyboru w zakresie systemu zabezpieczenia społecznego, to dylemat ten polega na mniej lub bardziej konsekwentnym zastosowaniu rozwiązań ubezpieczeniowych (zasady ubezpieczeniowej) w tym systemie, czego istotnym wyrazem jest tworzenie mniej lub bardziej autonomicznych funduszy ubezpieczeniowych związanych z konkretnymi ryzykami społecznymi.

Zauważalne jest dążenie, by w systemach zabezpieczenia społecznego, które wyrażają charakter działań antycypacyjnych, posługiwać się metodą ubezpieczenia i rozwiązaniami ubezpieczeniowymi. Nieobojętna jest więc - i to nie tylko z powodów formalnych - stosowana w studiach nad polityką społeczną terminologia opisu i oceny, polegająca na jednoznacznym odróżnianiu „zabezpieczenia społecznego” od „ubezpieczenia społecznego” (w liczbie pojedynczej), jako konkretnej metody społecznej oraz od „ubezpieczeń społecznych” (w liczbie mnogiej) jako /rsfnwii rozwiązań i produktów adresowanych do gospodarstw domowych.

Podsumowując, można stwierdzić, że społeczną „filozofię” postępowania z ry-/ykiem konstytuują dwa podejścia:

../nr/ądzumc społeczne” ryzykiem oraz /tuząd/unlc ..ly/ykicm społecznym”.

I'lnw'1/i / uti h klad/lc akcent na wyjątkowy (społeczny) charakter zarządzania lyiyklem w ogóle W zabe/piei żenili społecznym oznacza to zwrócenie szczególnej uwagi na aspekt poilnitolown-ii i w konstruowaniu systemu.

Itiugli uki eulli|e nad/wyczajną (społeczną) rangę ryzyk objętych zarządzaniom W fahe/plet /ctitu spolei znyin oznacza to zwrócenie szczególnej uwagi na Mpekl pifciluiloinsw w kimsliiiiiwiiniu systemu.

Nali z y sądzli /e podnlcslotiy wcześniej problem węższego lub szerszego spój-IZMiiIa na syslem /abe/piei /emu społecznego nie może być rozstrzygnięty bez UW 'u! yillllenla obu spolei /nyeli podejść do postępowania z ryzykiem. Twierdzę, że zasiiiluii /i /mu /cnie w tym rozstrzygnięciu ma rozumienie:

..solldary/mu społecznego w zarządzaniu ryzykiem”, który oznacza wspólno-lę i u /M|cmność jako lakie oraz. (w ramach tak pojmowanego solidaryzmu) ..wzaiemnośei ubezpieczeniowej w zarządzaniu ryzykiem społecznym”, któ-ia oznacza wspólnotę i wzajemność szczególną (antycypowaną finansowo).

Warto zauważyć, że to drugie rozumienie odnosi się tylko do ubezpieczalnych ryzyk społecznych⁶¹.

^1,1 Z iiutiiry rzeczy nie jest ubezpieczalnym ryzyko niemożności dalszego kształcenia ze względu im sytuację materialną rodziców, choć w szerokim rozumieniu jest to ryzyko społeczne polegające na ulrncio niekiedy wybitnego talentu, co może stanowić szerszy problem społeczny i wiązać się m. in. / orgnnizneją systemu stypendialnego według akeeptowanej zasady solidaryzmu społecznego.

SCHEMAT IDEOWY METODY UBEZPIECZENIA - INTERPRETACJA SPOŁECZNA

I. SCHEMAT IDEOWY METODY UBEZPIECZENIA

Schemat ideowy metody ubezpieczenia to uproszczone przedstawienie zastosowania metody ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem, opisujące tok rozumowania ubezpieczeniowego, poprzez wyeksponowanie kategorii podstawowych i innych najistotniejszych pojęć ubezpieczeniowych oraz usystematyzowanie występujących między nimi zasadniczych zależności.

1.1. Pytania dotyczące zarządzania ryzykiem metodą ubezpieczenia

Konstrukcja schematu ideowego ubezpieczenia wymaga odwołania się do ryzyka jako takiego, które stanowi oczywiście zasadniczą przesłankę myślenia o zarządzaniu ryzykiem w ogóle (zob. schemat 2).

W związku z procesem zarządzania ryzykiem można sformułować trzy zasadnicze pytania:

-    czyim ryzykiem zarządzamy?

-    kto zarządza ryzykiem?

-    jak zarządzać ryzykiem?

Odpowiadając na pierwsze z nich: „czyim ryzykiem zarządzamy?” - należy stwierdzić, że chodzi przede wszystkim o ryzyka stanowiące zagrożenie dla dwóch podmiotów ekonomicznych:

-    przedsiębiorstwa;

-    gospodarstwa domowego.

Na pytanie drugie: „kto zarządza ryzykiem?” - możliwe są trzy odpowiedzi:

-    przedsiębiorstwo;

-    gospodarstwo domowe;

-    państwo.

Inicjatywa /ni/ąd/ania lyzykiem może bowiem należeć nie tylko do podmiotów na nie narażonych, ale leż do państwa. Trzeba w tym miejscu nawet zauważyć, iż państwo.