IMGP9368

ze wsi nie tylko, by znaleźć pracę lub sprzedać rzeźby, lecz także by odwiedzić krewnych. Przyjeżdżając do odległych miast znajdują teraz małe społeczeństwa, do których są wprowadzani przez starsze pokolenie lub przez rówieśników, którzy wzrośli w tej samej postfiguratywnej kulturze, co oni.

Tambunam zamieszkują wieśniacy dumni ze swojej przeszłości, zanurzeni w postfiguratywnej kulturze o wysokich standardach wymagań zarówno wobec siebie, jak i dzieci. Starsze pokolenie ciągle wierzy, że biali nauczyciele nauczą ich dzieci żyć tak, jak żyją biali ludzie. Każde pokolenie zaakceptowało więc zmianę, choć w każdym pokoleniu przetrwało poczucie ciągłości kulturowej, i Jeden z najstarszych mężczyzn we wsi Mbaan pracował jako boy jeszcze przed I wojną światową. Dziś to on najmocniej reprezentuje tradycje wsi; jest wielkim ekspertem dawnych zwyczajów, zna neomelanezyj-ski, i otwarcie powtarza swe przekonanie, że gdy jego pokolenie wymrze, zginie też cała przeszłość wsi. Zupełnie inne doświadczenie zebrał Tomi, polityczny przywódca wsi trzydzieści lat temu, który pracował nie na plantacji, lecz w domu pani Parkinson, pół-Samoanki, żony Richarda Parkinsona, autora Dreissig Jahre in der Siidsee. Pani Parkinson przyczyniła się do stworzenia stylu pośredniego między stylem tradycyjnym, a nowym niemieckim stylem kolonialnym. Kontakt z wzorowym domem pani Parkinson mógł przemienić Tomi’ego w wynarodowionego tubylca, który ożenił się i zamieszkał z dala od domu. Tomi powrócił jednak do Tambunam i został przywódcą politycznym. Nieustępliwie protestował przeciwko założeniu misji i proponowanej szkoły misyjnej. Jednocześnie jednak dostarczał pierwszych wzorów poprawnych kontaktów z lądem. Nie tylko mówił płynnie językiem neomelanezyj-skim, ale nabrał łatwości w porozumiewaniu się z białymi ludźmi i pewnej chęci do interesowania się ich sprawami. W roku 1938 działał jako główny nasz rzecznik we wsi.

W roku 1967 Kami Asavi, który w roku 1938 był najmłodszym chłopcem w naszym domu, przejął teraz rolę Tomi’ego w organizowaniu dla nas domostwa. Bezpośrednio po II wojnie światowej Kami Asavi wykonywał dość odpowiedzialne funkcje jako członek lokalnych sił policyjnych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo japońskich więźniów. Podobnie jak Tomi, w którego domu wzrastał, będąc małym chłopcem, Kami Asavi zadowolony był ze swej funkcji rzecznika ludzi białych. Ale jednocześnie czuł się silnie związany ze swym społeczeństwem. Tomi wybrał go na swego następcę, i po jego śmierci Kami Asavi został nowym przywódcą wsi. Ustawiał dzieci w szeregi i odprowadzał do szkoły. Tak jak — w swym wyobrażeniu — on sam należał już do przeszłości, dzieci — jego zdaniem — należały do przyszłości. W jego przekonaniu szkoła otwierała drogę do przyszłości, bez względu na to, czy się dzieciom podoba, czy nie. Tambunam przechodzi powolne zmiany, lecz starsze pokolenie nawet dziś jeszcze nie popiera ich w pełni.

Przebieg zmian wśród ludu Manusów na Wyspach Admiralicji był zupełnie inny niż wśród Iatmulów. Manusowie, lud wiele podróżujący morzem i od lat

85