IMGP9372

żonych kulturach piastunka przywieziona ze wsi wychowując dziecko w jego własnym środowisku przy zminimalizowaniu wpływów zewnętrznych, co też wywiera na nie charakterystyczny, konserwatywny wływ.

[Gdy do społeczności, która w znacznym stopniu powierza opiekę nad dziećmi starszemu rodzeństwu, zostaną po raz pierwszy wprowadzone szkoły, kultura może pod wieloma względami ulec gwałtownym zmianomAstarsze dzieci zostają pozbawione możliwości całodziennego zdobywania tradycyjnych umiejętności i zostają rozdzielone pomiędzy nauczycieli, którzy uczą je rzeczy zupełnie nowych i w zupełnie nowy sposób. To samo się dzieje, gdy zaczyna brakować wiejskich opiekunek dla dzieci bogatszej ludności. W obu wypadkach sytuację zaczynają kształtować nowe elementyAMatki i ojcowie, mający poza tym inne obciążające ich zajęcia, więcej wymagają od dzieci, mają dla nich mniej cierpliwości i mniej chęci do utrzymania ich w stanie zależności i infantylizmu.j Ponadto wzór kulturowy, jaki przekazują dzieciom, jest dużo bardziej złożony i kładzie większy nacisk na wyrabianie nowych umiejętności.

Różnice kastowe, dające się odczuć w wychowywaniu dzieci, stwarza bardzo złożony system współzależności między różnymi kastami. W południowo--wschodniej części Stanów Zjednoczonych, gdzie dzieci białych klas wyższych były wychowywane przez czarne niańki, dzieci białe w wyniku ciągłego kontaktu z czarnymi nabierały pewnego poczucia łączności z Murzynami, a czarne niańki uczyły się wychowywać białe dzieci inaczej niż własne. Ten rodzaj zbliżenia, wiążący ze sobą dwie wzajem na siebie oddziałujące grupy, jest nieznany zarówno tym białym, którzy nie zatrudniali czarnych służących, jak i tym czarnym, którzy nie pracowali w domu białych. Dziś jedną z przyczyn, która zwiększyła dystans społeczny i jawność obustronnej wrogości między czarnymi i białymi, jest nowy rodzaj segregacji. Coraz mniej białych rodzin zatrudnia czarnych służących, i coraz mniej czarnych wchodzi w bliski kontakt ze społecznością białych, jako pielęgniarki czy dozorcy, i coraz mniej też korzysta z usług, jakie wcześniej zapewniali czarnym biali lekarze, białe pielęgniarki i przedstawiciele innych zawodów.

W Stanach Zjednoczonych konserwatywne i stabilizujące skutki dawnych więzi międzykastowych i międzyklasowych znikają coraz szybciej. Od czasu II wojny światowej zmiany -wykształcenia, odmowa wykonywania pracy o charakterze służebnym, możliwość podjęcia pracy w nowych zawodach, także w zawodach wymagających przygotowania specjalistycznego, pojawienie się nowych zasad wyboru dzielnicy zamieszkania, spowodowały załamanie się dawnego systemu więzi pomiędzy tymi, 'którzy pozostają wierni standardom kultury dominującej, i tymi, którzy ją odrzucają ze względu na swój kolor skóry, braki w wykształceniu, społeczną izolację lub inne prywatne powody.

Każda kultura zwraca szczególną uwagę jedynie na pewne okresy rozwojowe dziecka i na nich koncentruje zalecenia pedagogiczne. W różnych czę-

»* 93