IMG56

1. Szkody wyrządzane przez owady w lesie

₁.1. Klasyfikacja gospodarcza owadów

Owady mszczące drzewa. krzewy , mne rośliny uprawiane i chronione przez człowieka zwykło się określać mianem owadów szkodliwych. Pojęcie szkodnika . jego szkodliwości jest więc względne, gdyż zalczy ono pośrednio od uznania przez człowieka innego organizmu, jakim jest drzewo, za użyteczny gospodarczo, a takie uznanie może być cofnięte. Dziwaczka widłogonka Dicrcmura vinula L., żerująca na liściach topoli i osiki, w plantacjach topolowych może wyrządzać wyraźnie zauważalne szkody. Gdy jednak żeruje na liściach osiki występującej jako domieszka bioccnotyczna w drzewostanach sosnowych, może być traktowana niejako szkodnik, ale jako pożyteczny żywiciel pasożytów, wspólnych zarówno dla dziwaczki widłogonki, jak i szkodliwych foliofagów sosny. Rytownik dwu-zębny rozmnaża się niekiedy silnie w osłabionych pierwotnymi przyczynami monokulturach sosnowych powodując usychanie drzew - jest więc szkodnikiem. W starszych sośni-nach występuje na bocznych gałązkach, przyspiesza proces ich obumierania, sprzyjając tym samym oczyszczeniu i prawidłowemu kształtowaniu strzał - jest więc pożyteczny.

Z kolei za pożyteczne owady leśne można uważać te, które ograniczają liczebność szkodników. Są to drapieżcę i pasożyty pierwszego i nieparzystych rzędów (pasożyty wtórne i dalszych parzystych rzędów są w tym rozumieniu szkodliwe !). Pożytecznymi są też owady fitofagiczne wchodzące jako ogniwa składowe do łańcuchów pokarmowych biocenoz i będące, jak wymieniona już dziwaczka widłogonka. żywicielami pośrednimi lub zastępczymi pasożytów szkodliwych owadów leśnych. Pożyteczną rolę pełnią też owady biorące udział w procesach rozkładu materii organicznej. Niekiedy ten sam gatunek owada w różnych swych funkcjach może być pożyteczny lub szkodliwy: mszyce wysysają tkanki, są więc szkodliwe, ale produkują spadź - ważny element pokarmu dorosłych pasożytów

są więc równocześnie pożyteczne.

Tak więc wszystkie gatunki wchodzące w skład biocenoz leśnych i pełniące w nich określoną rolę nic są obojętne dla funkcjonowania danego ekosystemu i dla gospodarki leśnej- Nie należy zatem nadużywać określania ich mianem owadów szkodliwych lub pozyte-^cznych. gdyż niejednokrotnie będzie to określenie względne, a często niepotrzebne.

Klasyfikacja gospodarcza owadów szkodliwych została tradycyjnie juz utrw.iin.i ^w leśnej terminologii i wymaga omówienia. Przeprowadza się ją uwzględniając stan •«. u wotny drzew, charakter uszkodzeń, wiek drzew, atakowaną część drzewa, stop.cn szkodliwości. Wyróżnia się więc:

szkodniki pierwotne i wtórne,

szkodniki fizjologiczne drzew i szkodniki techniczne drew na,

~ szkodniki różnych gatunków drzew i krzewów,

~ szkodniki szkółek, upraw, młodników, drągowin i stais. y c '¹¹ •¹

szkodniki nasion, liści, pączków, miazgi, łyka. drewna iu    .

~ szkodniki pierwszorzędne, drugorzędne, trzcciorzę nc.nt, .u