IMGS78

Romwóf flMycany

* powyttfych pnykładdw widać, istnieje złożony zespól czynników genetyczno-środowlskowych, wpływających na wysokożć ciała.

Do najważniejszych czynników środowiskowych należy żyw lenie. Nie uciekając się aż do tak drastycznych przykładów, jak wojna, głód, nędza, które wyniszczają organizm I hamują jego rozwój — musimy sobie zdawać ..sprawą z wpływu, jaki wywiera żywienie na wzrastanie, ^Istnieje ścisły związek czasu kostnienia i rozrostu kośćca fu ilością spożytych kalorii. Przy niedożywieniu może wystąpić zahamowanie wzrostu kości na długość. Również' niedobory witamin mogą wywołać poważne zmiany w rozwoju tkanki kostnej. Rozwój tkanki mięśniowej zostaje ograniczony przy nawet niewielkiego stopnia niedożywieniu.

Tryb tycia. jaki dziecko prowadzi: ilość i rodzaj ruchu. odpoczynek, sen — to również elementy środowiskowi we nieobojętne dla procesów wzrastania i dojrzewania.

Na wysokość i ciężar ciała wpływają również wrodzone wady rozwojowe, np. wady serca, zaburzenia endo- j krynalne oraz niektóre schorzenia, takie jak cukrzyca, krzywica, pasożyty.

PROPORCJE CIAŁA

Wzajemne ustosunkowanie się poszczególnych odcin- | ków czy układów ciała stanowi o jego proporcjach. Już w momencie, kiedy analizowaliśmy ciężar i wysokość! ciała razem, kiedy porównywaliśmy przyrastanie tych;) cech, mówiąc o szczupłości czy „okrągłości" sylwetki nasze rozważania miały charakter analizowania propoM cji. Zresztą takie właśnie podejście do obserwacji rozwoJ ju jest najbardziej prawidłowe, najgłębsze, dające najwią 6 cej wniosków. A więc obserwacje nasze powinny opierać | się zawsze na co najmniej dwóch cechach: ciężarze a| tle wysokości, długości kończyny dolnej w stosunku do

wysokości, szerokości barkowej na tle szerokości bioder itp. Pamiętamy o charakterystycznych proporcjach ciała niemowlęcia, u którego dominowała duża głowa i duży tułów nad krótkimi kończynami. U dziecka 3-letnłego sto* sunek tych samych odcinków kształtuje się następująco-długość szyi i głowa wynosi około 20V*, kończyny dolnej około 42%, tułowia około 32% całkowitej długości ciała. Dalsze zmiany idą w kierunku ciągłego wydłużania się kończyn, zajmowania w długości ciała procentowo najdłuższego odcinka. W 6 roku życia długość szyi i głowa zajmuje już tylko około 21.%, tułowia około 31%, nalo-miast kończyn dolnych aż 47%. Innymi słowy, dziecko w wieku przedszkolnym staje się coraz bardziej długo-kończynowe. Podobny proces zresztą obejmuje i kończynę górną. Zmienia ona bowiem swój odsetek z 43 w 3 roku życia na około 45 w 7 roku życia w stosunku do całkowitej długości ciała.

Bardzo charakterystyczne zmiany proporcji zachodzą w obrębie lutowia. Szerokość barkowa i biodrowa wyraźnie inaczej kształtuje się u chłopców i dziewczynek. Już w okresie do 3 roku życia chłopcy górowali tymi wymiarami nad* dziewczynkami, lecz różnice wynosiły od jednego do trzech milimetrów. Począwszy od 3 roku żyda różnice te zaczynają narastać i mieć określone tendencje. U chłopców mianowicie zaznacza się coraz większa różnica między szerokością barkową a biodrową na korzyść tej pierwszej. Powoduje to, że w efekcie kształt ich tułowia przybiera coraz bardziej kształt trójkąta, co nadaje sylwetce chłopca charakter „męski". Mniejsza różnica między szerokością barkową a biodrową u dziewczynek czyni kształt ich tułowia bardziej „kobiecy".

Zmienia się również na przestrzeni 3 — 7 lat kIMka piersiowa. I tu również, podobnie do proporcji „barki — biodra" pogłębia się z wiekiem różnica między kształtem klatki piersiowe/ u chłopców i dziewczynek. Chłopcy mają wszystkie wymiary klatki piersiowej większe aniżeli