IMGx95

jąca się wewnętrzną spójnością oraz znacząca w sensie psychologicznym. Nie sposób wymazać z historii życia człowieka wpływu endogenezy, relacji matka— dziecko, ojciec itp. Grupa społeczna jest podstawową kategorią opisu jednostki oraz kształtowania postaw. Człowiek wpływa na grupę, ale i grupa kształtuje postawę człowieka. Jednostki stałe są lojalne wobec tych, którzy są u władzy, zakładając niejako, że władza i siła mają zawsze rację. Artysta muzyk w grupie A oraz artysta dramaturg w grupie B wpływają na model zachowania grupy, ale i grupy wpływają na charakter twórczości, ukierunkowują ją. Grupa społeczna zawsze wywiera presję na człowieka. Duży wpływ na formację postaw mają grupy nieformalne, jak np. rodzina. Niełatwo na przykład skorygować błędne pojęcie Boga, które wyniosło się z domu rodzinnego. Taki błędny obraz może zamęczać człowieka całe życie, w końcu odrzuca go twierdząc, że przyjął postawę ateistyczną. Sobór Watykański II poucza: Niektórzy „tak sobie Boga wymyślają, że twór ten, odrzucony przez nich, żadną miarą nie jest Bogiem Ewangelii” (KDK 19).

Dziecko akceptuje żądania rodziców, by żyć z nimi w zgodzie, dla dobrego samopoczucia i integracji rodzinnej wspólnoty; akceptuje wymagania kolegów, koleżanek, aby nie cierpieć z powodu izolacji od grupy rówieśników; poddaje się wymaganiom szkoły, aby w przyszłości mieć pozycję społeczną. Dorosły człowiek liczy się z zakładem pracy, wykonuje czasami polecenia wbrew swemu przekonaniu, aby nie stracić miejsca pracy, by utrzymać swój byt materialny. Analogicznie dzieje się w grupach religijnych, w sektach dołącza się jeszcze lęk i niemożność ich opuszczenia.

Mimo ogromnego wpływu grupy na człowieka, który do określonej grupy należy, zauważamy, że w tej samej rodzinie, grupie koleżeńskiej, zakładzie pracy, są odmienne postawy, tak bardzo różne, że wydaje się słuszne twierdzenie, że nie ma postaw identycznych, podobnie jak nie ma identycznych osób oraz modeli zachowania (osobowości).