ingarden25

54 hfardm

i z koniecznych odchyleń i zniekształceń, jakim te dzieła ulegaj* w per. ccpcji przez różnych czytelników.

W ten sposób przedstawiłem w najważniejszych punktach i w zarysie różnicę między dziełem literackim a jego konkretyzacjami. Uświadomienie sobie tej różnicy stanowi niezbędny warunek tego. żebyśmy umieli przeciwstawić dzieło sztuki literackiej z jego wartościami artystycznymi przedmiotom estetycznym, które powitaj* podczas czytania dzieła w postawie estetycznej i które maj* zasadniczo inne wartości. Tu się rozchodź* drogi badania. Jedne z nich prowadź* do poetyki czy do nauki o literaturze, drugie do pewnego działu estetyki, ale obie te linie badań przynależ* do siebie, gdyż jedne rzucaj* światło na drugie. A płynie to m. m st*d. że pow-staj*ce w pewnych warunkach literackie przedmioty estetyczne stanowi* to. w czym się uddeśnia właściwe .przeznaczenie” dzieł sztuki literackiej.

STRUKTURA TEKSTU NA TLE STRUKTURY JĘZYKA¹

Tekst stanowi podstawę badania literackiego i językoznawczego. Db badaczy literatury mowoa struktura tekstu stanowi część skbdow^ i pod¹ loże struktury cslego utworu, która obejmuje poza tym strukturę świata przedstawionego. Dla językoznawcy tekst jest bezpośrednia rzeczywistością mowną, zawiera on dane. na których bazuj¹ wszelkie uogólnienia. Ale mimo tej centralnej pozycji tekst nic jest centralnym przedmiotem badania, lecz znajduje się na marginesie każdej z tych dyscyplin. W poprzednim wieku zresztą obie nic widziały jasno swojego przedmiotu i zajmowały się, każda od swojej strony, raczej genezą niż strukturą tekstów. Pomieszanie przedmiotów i metod badawczych nie sprzyja poznaniu żadnej rzeczywistości. Przy skrupulatnym rozgraniczeniu zakresu badań bywa znów w pcw-wien sposób upośledzona własna probłcaulyka dziedzin o centralnym (pogranicznym) położeniu. Podobnie tekst bywa przedmiotem bardzo wartościowych obserwacji, które jednak nic zawsze skupiają się wokół jego własnej struktury. Czasem trzeba je zbierać z dorobku kilku specjalności, gdzie są rozpatrywane według zupełnie innych potrzeb. Czasem pomijane bywają w ten sposób zagadnienia bardzo istotne dla własnej problematyki tekstu.

Celem tej pracy jest próbne skupienie zagadnień dotyczących tekstu wokół jego własnej osi problemowej. Problematykę taką T. Milewski zaproponował nazwać stylistyką. Szłoby o całościowy charakter tekstu nie utożsamionego jednak z utworem, o zasady jego struktury całościowej, o pojęcie styla tekstu i o pewne szczegóły co do różnych wymiarów jego budowy.

Pierwszy rozdział ma wskazać przyjęte rozumienie terminu tekst, niejednakowo używanego przez innych. Także nie zawsze te same cechy były wysuwane jako wyróżniające tekst spośród innych aspektów mowy.

Rozdział drugi jest poświęcony dokonanym odrtonieaiom funkcji język¹. funkcji różnych elementów tekstu i funkqi Ickstu jako całości. Najważniejsi sprawa, punkt wyjścia db następnego rozdziału to zagadnienie funkcji esic-tycznej.

1

Szkic nmcyay jes pchi¹ -en¹ pracy: W. Górny. Ttti Uneture A Bark-gro¹d of iMguote Slruelure. |w:J fretki. PMtjU Widawa l¹f.