jpg019(1)

18

Powrót do aktywnego życia wegetatywnego z cysty jest możliwy wyłącznie na drodze procesów generatywnych, to znaczy poprzez tworzenie zarodników (przy rozmnażaniu bezpłciowym) lub gamet (przy rozmnażaniu płciowym).

Zdolność encystowania się organizmu jest cechą niewątpliwie genetyczną, ale czynniki zewnętrzne odgrywają w tym procesie bardzo istotną rolę. Obserwacje ekologiczne oraz doświadczenia laboratoryjne wskazują, że wszelkie czynniki ograniczające asymilację prowadzą do encystowania się organizmu. Podobnie stwierdzono, że istotna zmiana warunków rozwoju wegetatywnego, jak np.: wyczerpanie lub nadmiar pokarmu, zmiana intensywności światła, redukcja temperatury, zmiana pH, zmiana fizycznych warunków siedliska (woda bieżąca na stojącą i odwrotnie) itp. powoduje, przyśpiesza lub intensyfikuje procesy generatywne.

Stwierdzenie, że u niektórych roślin plechowych proces encystacji przebiega w warunkach przewagi asymilacji i intensywnego gromadzenia produktów asymilacji nie przeczy poprzedniej tezie. Należy przypuszczać, że organizm ma zdolność encystowania się lub sporulacji tylko po osiągnięciu fazy dojrzałości, to znaczy po okresie intensywnej kumulacji produktów asymilacji. Wcześniejsza zmiana czynników wewnętrznych lub zewnętrznych, ograniczających asymilację, prowadzi do śmierci organizmu.

Encystowanie się i następnie sporulacja organizmów jednokomórkowych oraz sporulacja organizmów wielokomórkowych są procesami jednoznacznymi. Prawdopodobnie w cystach i komórkach wyjściowych dla zarodni na plechach wielokomórkowych zachodzą podobne, jeśli nie identyczne, procesy fizjologiczne prowadzące do zmian w układach biochemicznych komórek, od których zależy przejście organizmu w fazę generatywną.

Jakkolwiek badania fizjologiczne i biochemiczne nad procesami towarzyszącymi przejściu z fazy wegetatywnej do fazy generatywnej są bardzo intensywnie rozwijane, to jednak dotychczasowe wyniki nie wyjaśniają ostatecznie mechanizmów tego interesującego i ważnego zjawiska biologicznego.

1.2.5.1. SPORULACJA

Proces tworzenia spor (sporulacja) u wszystkich roślin plechowych, z pewnymi różnicami u sinic i krasnorostów, ma bardzo podobny przebieg. Polega on na schizogonicznym (wielokrotnym) podziale jądra komórkowego zarodni i następnie na podziale cytoplazmy, koncentrującej się wokół powstałych w wyniku schizogonii jąder siostrzanych. Końcowym rezultatem jest powsta-