8473659825

84

Jan M. Zając, Kamil Rakocy

podkreślał Peter Blau, do opisu życia społecznego niezbędny jest opis powiązań międzyludzkich, które dotyczą wszelkich sfer życia - pracy, zabawy czy miłości -i wyrażają ludzkie uczucia, dążenia i zainteresowania¹⁸. Struktury wszelkiego rodzaju relacji między jednostkami i zbiorowościami od dawna były przedmiotem zainteresowań nauk społecznych. Metodą badania tych struktur jest analiza sieci społecznych.

Każda sieć składa się z węzłów i łączących je relacji. W sieciach społecznych węzłami są aktorzy społeczni, czyli jednostki, a także grupy, organizacje czy instytucje. Relacje między aktorami społecznymi opisują wymianę wszelkiego rodzaju zasobów, na przykład informacji, władzy czy prestiżu. Innymi słowy, są to połączenia między jednostkami i zbiorowościami.

To, co dana sieć opisuje, zależy od wyboru pola analizy i sposobu definicji węzłów i relacji. Może to być zarówno wspólna zabawa w odniesieniu do dzieci z jednej klasy, jak i realizacja wspólnych przedsięwzięć w przypadku sieci współpracy między firmami. Zależnie od wyboru, można analizować sieci przyjaźni, komunikacji, stosunków seksualnych czy wsparcia społecznego. Dla jednej grupy aktorów społecznych można oczywiście stworzyć wiele sieci mających różne znaczenie. Dla przykładu, wśród pracowników jakiejś firmy zupełnie inaczej mogłyby wyglądać sieci zależności służbowej i sympatii.

Połączenia między węzłami mogą mieć charakter symetryczny lub skierowany. W pierwszym przypadku istnienie relacji/I do B oznacza także istnienie relacji B do A. Jeśli Jakub jest bratem Zebedeusza, to zarazem Zebedeusz jest bratem Jakuba; jeśli koncern X realizuje wspólny projekt ze spółką 7, to spółka Y realizuje wspólny projekt z koncernem X. Połączenia skierowane nie muszą być natomiast odwzajemnione (choć mogą!). To, że Maryla podobała się Adamowi, nie oznacza wcale, że Adam podobał się Maryli, a fakt posiadania przez koncern X udziałów w spółce Y nie implikuje posiadania przez Y akcji X, choć w obu sytuacjach jest to możliwe. Od sposobu definiowania danej sieci zależy, czy jest ona symetryczna, czy skierowana. Opisywane w tym artykule hipertekstowe sieci blogów są skierowane. Umieszczenie na blogu A linku do błoga B nie oznacza, że blog B odpowie tym samym.

Dzięki analizie sieciowej można otrzymać między innymi obraz nieoczywistych i często nieformalnych struktur zależności, wyjaśniających na przykład stosunki władzy czy wysoką pozycję w hierarchii społecznej. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest badanie Padgetla¹⁹. Wykorzystał on sieć relacji rodzinnych i handlowych florenckich rodów patrycjuszowskich w XV wieku dla pokazania centralnej pozycji Medyceuszy, na której jego zdaniem opierała się potęga tego rodu. Ciekawym i perspektywicznym obszarem jest także badanie dynamiki struktury sieci oraz dynamiki zjawisk, na które ta struktura wpływa.

PM. Blau, Ejcchange and Power in Social Life, Wiley, New York 1964.

Za: S. Wasserman, K. Faust, Social NetWork Analysis: Methods and Application, Cambridge University Press, Cambridge-New York 1994.