JĘZYK POLSKI 4

POZYTYWIZM 3

Ruch ideowy po powstaniu styczniowym (1864 - ok. 1890), odwrót od romantyzmu na rzecz światopoglądu naukowego, "pozytyw -nego". Hasła pracy u podstaw, pracy organicznej, emancypacji kobiet, likwidacja konfliktów społ. i narodowościowych, podno -szenie gospodarki i kultury warstw najuboższych. I etap - publicy -styka: Aleksander Świętochowski "My i wy". Faza szczytowa: no -wele i powieści. Przedstawiciele: Eliza Orzeszkowa "Nad Niem -nem"-po$tuluje pracę organiczną, kontynuację tradycji narodowej (mogiła), kształcenie kobiet. Inne utwory: "Niziny", "Eli Makower", "Pan Graba", "Cham", "Dziurdziowie", nowele: "ABC", "Dobra pani". Bolesław Prus - pisarz i publicysta warszawski. Nowele: "Antek","Katarynka","Powracająca fala","Sieroca dola", powieści: "Lalka","Faraon","Emancypantki","Placówka". Henryk Sienkiewicz

-    jeden z najpoczytniejszych pisarzy polskich, laureat Nagrody Nobla za"Quo vadis"(1905). Nowele: "Szkice węglem","Janko Mu -zykant","Za Chlebem","Latarnik","Sachem", powieści hist.: "Krzy -żacy","Ogniem i mieczem","Potop","Pan Wołodyjowski", powieści współczesne: "Rodzina Połanieckich","Bez dogmatu", "W pustyni i w puszczy" oraz publicystyka Poeci tego okresu: Maria Konopnicka - poetka i nowelistka, ukazuje krzywdę społeczną: "W piwnicznej izbie","Wolny najmita","Jaś nie doczekał". Wiersze dla dzieci, nowele "Miłosierdzie gmin/; "Nasza szkapa","Dym" poemat epicki "Pan Balcer w Brazylii" liryka patr."Rota". Adam Asnyk

-    liryka filozoficzno-refleksyjna, wiersze programowe "Do młodych"

,"Daremne żale". Cykl liryków patriotycznych "Nad Głębinami"

MŁODA POLSKA

Okres 1890 -1918. Nowe kierunki w sztuce i lit.:symbolizm, impresjo -nizm, modernizm, neoromantyzm - przeciw zasadom sztuki re -alistycznej i społecznie zaangażowanej (Stanisław Przybyszewski "Confiteor"). Poezja : Kazimierz Przerwa - Tetmajer * czołowy liryk okresu, nastroje schyłkowe "Koniec wieku", pesymizm, znużenie psychiczne, nastrojowość "Na Anioł Pański", "Melodia mgieł noc -nych", opowiadania "Na skalnym Podhalu". Jan Kasprowicz - naj -pierw poeta realistyczny - cykl "Z chałupy", potem symbolizm i katastrofizm: "Krzak dzikiej róży", hymny (np."Dies irae"), dramaty. Leopold Staff - debiut 1901 "Kowal", wiersze nastrojowe "Deszcz jesienny", potem przełom w kierunku klasycyzmu "Przedśpiew",

Ludwika Waryńskiego", "Zagłębie Dąbrowskie", "Bagnet na ^3 broń"). Konstanty Ildefons Gałczyński - satyryk, wiersze liryczno - nastrojowe ("Ulica Towarowa","0 naszym gospodarstwie","Wi -zyta","Zima z wypisów szkolnych"), Jerzy Liebert, Czesław Miłosz. Proza : S. Żeromski: "Przedwiośnie"- wielka powieść polityczna, dramatyczne pytania o przyszłość wolnego, lecz pełnego sprze -czności kraju (Cezary Baryka - nowy Kordian). Maria Dgbrowska -pow. "Noce i dnie" o losach Polaków w 1.1864 -1914, opowiada -nia: "Ludzie stamtqd","Uśmiech dzieciństwa", Zofia Nałkowska -powieść społeczno - psychologiczna "Granica","Niedobra miłość", "Romans Teresy Hennert", dramaty "Dom Kobiet", nowele. Witold Gombrowicz - powieść "Ferdydurke", Bruno Schulz -proza poetycka: "Sklepy cynamonowe", "Sanatorium pod klepsydrq". Dramat: Jerzy Szaniawski: "Żeglarz","Most","Adwokat i róże", Stanisław Ignacy Witkiewicz - teatr czystej formy: "W małym dworku", "Sze -wcy", "Wariat i zakonnica" , powieści filozoficzne, publicystyka.

LITERATURA WOJNY I OKUPACJI

1939-1945. Poeci starszego pokolenia: L. Staff "Pierwsza przechadzka", J.Tuwim "Kwiaty polskie", A. Słonimski "Alarm", Wł. Broniewski "Żołnierz polski", "Ballady i romanse", K.l.Gałczyński "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte", J. Przyboś "Póki my żyjemy", Cz. Miłosz "Campo di Fiori". Pokolenie "Kolumbów" - grupa pisarzy ur. ok. 1920, debiutujqcych w okresie wojny, żołnierzy AK, wielu zginęło w Powst. Warszawskim. Krzysztof Kamil Baczyński ("Po -kolenie","Z głowq na karabinie","Rodzicom","Elegia o chłopcu polskim"), Tadeusz Gajcy, Tadeusz Różewicz, Tadeusz Borowski "Pieśń","Noc nad Birkenau". Proza: Zofia Nałkowska "Medaliony" - cykl opow. o obozach koncentracyjnych i faszystowskim ludobój -stwie, lit. łagrowa: Gust. Heriing-Grudziński "Inny świat"- zbelet -ryzowana relacja z pobytu w stalinowskich łagrach. 1945 -1949 -okres dalszych rozliczeń z wojnq: Tadeusz Borowski "Pożegnanie z Mariq"- zbiór opowiadań obozowych: "Proszę państwa do gazu!"-portret człowieka "zlagrowanego", pogodzonego z losem, "U nas w Auschwitzu","Dzień na Harmenzach"oraz zbiór "Kamienny Świat", T. Różewicz "Ocalony","Krzyczołem w nocy","War -koczyk", T. Borowski "Umarli poeci", Jerzy Andrzejewski "Popiół i diament", Leon Kruczkowski "Niemcy", Jerzy Szaniawski "Dwa teatry", Melchior Wańkowicz - reportaż "Monte Cassino".