3574671447

Po powstaniu styczniowym, określanym przez Rosjan jako „Miatież”, tylko w Galicji można było, szukając konsolacji, przemycić pamflet na carskiego urzędnika Sukina ("czuć go z daleka mazią - czynem-knutem”), który wybrał się w podróż chcąc zwiedzić "Lwa gród słynny" i został wystrychnięty na dudka, przez miejscowego krawca, "co włada szydłem, naparstkiem i igłą". W młodzieńczym poemacie, anonimowo posłanym do "Noworocznika Sowizrzała" nieznany ”Scriba rapacius” zza Kordonu („Ja co kamą li novellą żyję”), krytykujący sceptycyzm Renana^{1 2 3 4 5 6 7 8}, pokusił się o wierszowany „epos homerycki” i ośmieszył oprawcę Polaków, syna „Katkowców krainy”, który odgrażał się: „Posłałbym wszystkich Lachów naokoło - Łowić na Sybir sobole kożuszki”. Na nocnym popasie, natknąwszy się w krzakach na postać budzącą podejrzenia, Sukin wpada w manię prześladowczą, szuka rebelianta („miateżnik”), którego uzbrojeniem okazują się być wyłącznie nożyce.

Po wyjściu z Krakowa w granice Kongresówki w miasteczku Janowie pułkownik Zygmunt Adama Chmieliński zaatakował i pobił na głowę 6 lipca 1863 roku Rosjan. Rozweselający epizod („cały obóz parsknął homerycznym śmiechem”) z podającym się za krawca siedemdziesięcioletnim księdzem, sierżantem z 1831 roku, przebranym za obozowego dziadzia, którego powstańcy początkowo wzięli za moskiewskiego szpiega, opisał rówieśnik Sienkiewicza, Kazimierz Zienkiewicz⁹ a anonimowy autor wykorzystał go w swym poemacie z 1865 roku¹⁰. U Sienkiewicza często napotykamy odskocznie do sztuki krawieckiej¹¹.

5

1

odsłonach [współwyd z:] Syn cieśli. Lwów, 1929, s. s. 271.

2

0    „niefortunnym” i konfliktowym Lubowskim: Był podobny do Dumasa syna, oczywiście tylko.. z tej czupryny

3

[w:] Stara i młoda prasa : przyczynek do historyi literatury' ojczystej (1866-1872) : kartki ze wspomnień

4

eksdziennikarza / X. X. X. - Petersburg ; Kraków. - 1897, s. 43

5

¹³    Mary piekielne snują się po świecie - Choć jakiś Renan duby ludziom plecie [w:] Noworocznik "Sowizrzała" :

6

na rok pański 1866. - Lwów, 1865, s.21 ; por. Pan Renan walczy nieco inną, mniej naukową bronią z

7

demokracyą. Słyszeliście może, że wziął się do pisania dalszego ciągu „Burzy" Szekspira /.../ jestto zawsze

8

wydać sobie świadectwo braku piątej klepki [...] Ta małpa to demokracya. Tak mówi Renan [w:] Listy z Paiyża / H. S. // Nowiny : Gazeta Świąteczna / red. i wyd.. Erazm Piltz . - Warszawa. - 1878, nr 22-23 ; Ernest Renan na pewno przyjeżdża [..] Przyjazdjego ma swoje złe strony, ale i jedną dobrą. Co to za wrażenie na Moskali, Rusinów „y inne podle nacye" [w:] Henryk Sienkiewicz : listy, t.2, cz.2, s.294 ; Czytam, raczej odczytuję z wielkim zajęciem „ Vie de Jesus " Renana. Wrażenie jest to, że kto by stracił wiarę, ten by ją mógł odzyskać widząc, jak ten rozumny zresztą, filister chce, a nie może dostroić się do przedmiotu, który go przewyższa, tak jak np. Alpy przewyższają jakieś narzędzia geometryczne, którymi się je mierzy [w:] op. cit., t. 2, cz.2, s. 482

9

   Ja się nazywam Józef Szydłowski [...] i jak samo moje nazwisko wskazuje, jestem majstrem od szydła w niedalekiem miasteczku Szydłowie [w:] Wspomnienia powstańca 1863 roku / Kazimierz Zienkiewicz. -Warszawa, 1932, s.23-27 ; por. Vivant! Crescant! Floreant! Śród tych okrzyków i w obłokach złotej kurzawy wjechali do Szydłowca // Biesiada Literackia. - 1905, nr 29

10

   por. ksiądz Bazyli: „Zkądże z księdza, przeszedłeś raptem na rębacza?" - „Nie miałem święceń"; na to chory mu odrzecie - „ Czyliź każdy jest księdzem, co habit oblecze? - nosiłem go jedynie, by pod ta osłoną - Więcej dało się zdziałać, pro pubłico bono ” [w:] Hanna / Guldenstem. - Kraków, 1890, s.147 oraz kapelan pod Stoczkiem wałczył [w:] Wspomnienie / Henryk Sienkiewicz // Tygodnik Illustrowany. - 1916, nr 48, s.572

11

   Interes wydawców i miłość własna piszących [...] są one wobec szerszych celów społecznych lichą szatą, dobrą na pierś krojoną według miary krawca nie Fidjasza [w:] Bez tytułu / H.S. // Gazeta Polska. - Warszawa. 1873, nr 110 ; WAnglji sztuka [...] mirnoże nie sięgała nigdy w najwyższe sfery ideału, zajmuje z tern wszystkiem dość poczesne miejsce na Parnasie [...] Między i Ilustrowaniem a uplastycznianiem jest taka różnica jaka ...między fastrygą a stałym szwem [w:] Angielska sztuka na wystawie patyskiej // Tydzień Polski. - 1879, nr

1    (2 lutego); Zagłoba: Aha! już wiem, mówiliśmy o amorach. Jakiż był koniec? Basia: Podszewka była lepsza od płaszcza [w:] Pan Wołodyjowski // Słowo. - 1887. nr 155 ; o krętactwach łódzkich finansistów w kategoriach krawieckich : Argument taki byłby racjonalny, gdyby nie był podszyty fałszywą podszewką [..] Ta cała polityka