3220342521

2 Karolina TARGOSZ

skiego (1844-1893)¹. Emigrant z Warszawy po powstaniu styczniowym, osiadł on ostatecznie we Włoszech i założył w Rzymie Museo Copernicano. Opublikował kilka artykułów dotyczących Galileusza, w tym najważniejszy — o jego powiązaniach z Polską². Wołyński jako pierwszy przebadał źródła w Italii i szereg ich in exteso włączył do swego opracowania. Warto tu podkreślić, że nie istniała jeszcze wówczas monumentalna, włoska edycja dzieł Galileusza. Autor-emigrant nie miał natomiast dostępu do materiałów krajowych, ani możliwości pełniejszego przedstawienia tła kulturowego oraz poszczególnych, ważnych postaci ze strony polskiej. W tym kierunku poszły więc przede wszystkim poszukiwania Bilińskiego. Wykorzystując powstałe w międzyczasie pozycje, dotyczące historii kultury i nauki polskiej oraz jej siedemnastowiecznych przedstawicieli, autor wysuwał jednocześnie szereg postulatów co do prowadzenia dalszych badań.

Ponieważ zarówno publikacje Wołyńskiego jak i Bilińskiego, włosko-języczne i trudno dostępne, są zbyt mało znane, celem moim jest przedstawienie podstawowych ich ustaleń, a ponadto wprowadzenie wyników nowszych opracowań, jakie ukazały się w ostatnich dziesięcioleciach wraz z dodatkowymi uwagami i dygresjami.

1.

Pierwsze i najobszerniejsze z czterech studiów Bilińskiego dotyczy polskich studentów w kręgu Galileusza w Padwie (Gli scolari polacchi nella cerchia galileiana a Padova)³. Przybycie Galileusza do Padwy w 1592 roku zbiegło się z datą organizacyjnego ukonstytuowania się nacji polskiej na tamtejszym Uniwersytecie. Studia Polaków miały tu już swoją wielowiekową tradycję, dopiero jednak od tegoż roku

1

B. Biliński, op.cit., s. 17-20. Nie powtarzam tu odnośników do literatury przedmiotu, a jedynie pozycje zwierające inne dane, a przede wszystkim nowsze.

2

A. Wołyński, Relazioni di Galileo Galilei eon la Polonia, „Archivio Storico Ita-liano” XVI, 1872, s. 63-94, 231-271; XVII, 1873, s. 3-31, 262-280, 434-441 oraz polska wersja w dziewięciu odcinkach w „Tygodniku Illustrowanym” V, 1878 (popularna i okrojona z materiałów źródłowych).

3

B. Biliński, op.cit., s. 25-62; por. też A. Wołyński, op.cit. XVI, s. 69-82.