klimasz
8

491

Hyc. MO. Pneblcu rowów (iibUt*.' wych w* M. llauincarł-Kourby (ln<|^:

A — |»<otty. Ii — i;fuk«*«tr, C — i.»»c rowAw w i*ntieir miA*ki«j (ą ■*

«IoviMmi do kltrunkii iuMituU)

Istnieją dwa różno pogląd/ na powstawanie rowów nntbU a) zakładający p o c h o d z en i r tektoniczne i b) lakładaffl chodzenie wlctrzonłowo-donudacyjne albo raczej cyjnc. Najczęściej przyjmujo nl«; genezę tektoniczną (j. StInjSS

IOO

Hyc. SM. Profilu poi»rxcc*ne prier rów grzbietowy w Przeliczy lllltakl*) (Tatry)

A — w« A. Jthnt <!»•*».    P<*«1til*41®iui loU

arcsMIn, l» — w< M. ]»uf»sart'K*Uft>r (l»*T>. polkrMIon* fA»nl<« prl«o<l«IICIi»» (• ~ «in-Iltiol, *nb — Jtoaj* Motylowy. <nab — «■>•)• • rwteiytowo Motylowy

obsuwanie grawitacyjne potężnych płotów tkalnych budujących xb wzdłuż spękań, powierzchni topliwości lub uławiccnia. Wskutek ołwuni się płatu skalnego o kilka lub kilkanaście metrów powstaję zaglęWf równoległo do przebiegu grzbietu. W obrębie wierzchowiny zaznaczają wówczas dwa grzbiety, rozdzielono tym zagłębieniem. Są to grzbiety dwójne. Przemieszczaniu rozległych płatów skalnych obejmujących j stoki minio sprzyjać podcięcie zl>oczy dolinnych przez, lodowce.

Poglądy wiążące powstawanie rowów grzbietowych z procesi wietrzenia i odprowadzania przyjmują bardzo Intel wietrzenie wychodni skal szczególnie podatnych lub stref bardzo uszczelnionych oraz. odprowadzanie rozdrobnionego materiału w rótaj sposół).

Hipoteza deflocyjnn albo klimatyczna (V. P*ki ger 1926) wiąże powstawanie rowów grzbietowych i grzbietów podwójflj z dcflacyjną działalnością wiatru w obrębie wychodni skał podlegając) szczególnie intensywnemu wietrzeniu mrozowemu. Pewną rolę przypr* się też procesowi niwncjl.

₀(c z a a ufozyjna albo pscudokrasowa (A. Aigncr jjadn odprowadzenie rozdrobnionego mnteriatu zwlotrzolinowcgo tni i rozpadlinami w głąb |>odłoża skalnego oraz wynoszenie żród-

jewnątrz.

grzbietowe należą do form urozmaicających wierzchowiny grz.ble-Tstrach Zachodnich, zbudowanych ze skał metamorficznych. Ich le Jest wiązane z procesami zarówno tektonicznymi (J. Młodzic-1934. A. Jahn 19(14, W. Jaroszewski 1905), Jnk i siifozyjnyrnl (A. Mł-1950, M Baumgnrt 1967).

pad 1 i n y skalne zaznaczają się w obrębie wierzchowin owych Jako pęknięcia i rozsunięcia mas skalnych o przebiegu rów-Jyrn do urwistego stoku. Nawiązują ono do ciosu względnie spękań tcplowych (R. Karmin 1937, I). Union 1970) i występują w różnych J^rzch skalnych. W poszerzaniu pęknięć biorą udział procesy wletrzc-^ j denudacyjne a nieraz cieki epizotiyczne. Rozpadlina sknliin, silnie " ‘ctowana, towarzyszy m. in. grani Gładkiego w Tatrach, podciętej y doliny Roztoki. Formy rozpndlinowc występują też w obrębie i(K. Błrkenmnjer 1971), wierzchowin Babiej Góry (T. Ziętara 1962). rakiej Skały (W. Młlatu 1933) i innych grzbietów fliszowych.

„GIowa cukru" w .Serw <k> Mur (llruryli*) Jsko przykład kopy grzbleto*

■ tańce denudacyjne w postaci iglic, stożków | kop skalnych zamczysk, ambon, grzybów i murów skalnych stanowią ornament kul-Jl grzbietów ostrych, o stokach przecinających się. Dowodzą one prze-odprowadzania zwiotrzolłny w stosunku do JoJ produkcji, wietrzenie biega w sposób zróżnicowany odpornością podłoża, a to predyspo-powstawauio form ostatkowych o różnej postaci. Dla grzbietów gór-obszani tropikalnego I subtropikalnego bardzo cha-ryatyczne są iglice, stożki l kopy skalne, zwane też „głowami cukru". •Ją one w skalach krystalicznych, a przebieg ich powstawania jest wna dyskutowany (B. Brand 1917, 13. Kroyborg 1926, F. Thorbeckc 1927, E. Blnckwclder 1933. II. I.aulcnnach 1950, F. Ruellnn 1956, :cr 1956). Silne rozczłonkowanie grzbietów górskich głębokimi do* 1 przełęczami o wklęsłych zboczach oraz intensywny przebieg pro-dcnudacyjnych doprowadza do wypreparowania z grzbietu iglic, i kop skalnych (ryc. 340). Ich stoki o nachyleniu powyżej 55° są ki skaliste, a kulminacjo kop zaokrąglone. Przykładem Pao do Aęuęar \^m)» Pico do Corcovado (704 m) w Rio do Janeiro oraz bardzo wiele po-eh szczytów w Scrrn do Mar (Brazylia), na Półwyspie Koreańskim, *Wetnandr, Nigerii (J. Pokorny).

195

iłUkk