Kott

426    Eros i śmierć

landera (N.Y. 1965). Cytaty z Józefa Flawiusza według wydania Harvard University Press (Cambridge, Mass. 1976). Cytaty z Hezjoda według przekładu ł l.G. Evelyn-White'a, I larvard Univcrsity Press (Cambridge, Mass. 1982). Cytaty z Apoktyfo-nu Jana według The Nag Hammadi Library (N.Y. 1977). Wszystkie cytaty, o ile nie zaznaczono inaczej, w przekładzie na polski autora szkicu.

>• //,    i ' ?

i, - U( nece?/y- /g $ f

Gilgamcsz, albo śmiertelność

Pamięci Józefa Will lina

1

- „w dwóch trzecich był bogiem, w jednej trzeciej człowiekiem".* Bardzo dziwna jest ta sumeryjska proporcja boskości i człowieczeństwa. W micie greckim i rzymskim nie ma bogów w dwóch trzecich, ani półbogów. Boskość nie jest dziedziczna w związkach cielesnych bogów z ludźmi. Achilles nie był w połowie bogiem po matce, ani Eneasz, choć jego matką była sama Wenera. Musieli umrzeć jak ludzie. Nawet Herakles i Dionizjusz musieli umrzeć i to straszą śmiercią, choć ich ojcem był sam Zeus. Dwie trzecie boskości nie uchroniło od śmierci Gilgamesza.

„Był to mąż, który wiele poznał, władca, któiy zwiedził cały świat. Byl mądry, odsłonił, co ukryte, opowiedział o dniach przed potopem. Odbył długą podróż, powrócił zmęczony, znużyły go jego własne czyny. Odpoczywał i na kamieniu wytyl swoje życie.” Zadziwiająca jest ta heroiczna epika, w której już u samego początku, już na pierwszej cegle, bohater jest zmęczony. Czy można sobie wyobrazić początek Odysei: „I wrócił na Itakę zmęczony...” Może i niezmordowany Ody-seusz byl także zmęczony, ale to dopiero po rozprawie z zalotnikami, kiedy wyruszył samotnie w ostatnią drogę do krańców świata.

Cyiaiy r. Gilyamcsza w stylizacji Jana Kotla (n. Nota na końcu niniejszego szkicu). (1’rzyp. red.)    ¹    8