ksiazka 20034

ucieczki dzieci i młodzieży w okran telewizyjny lub komputerowy, a tym samym zanurzania się w świccio wirtualnym przokazów ikonlcznych⁶⁰.

Na konioc trzoba stwierdzić, że przywołano w tym rozdziało odniesienia ogzomplifikacyjno tyloż unaoczniają prezentowaną problematykę. ilo ją komplikują, ponieważ wykazują, żo nlo sposób jednoznacznie przypisać tekstom literackim i książkom jednej tylko funkcji oraz tylko jodnogo rodzaju roakcji czytelniczych Okroślony typ aktywności wyzwala coraz to nowo postawy twórczo, pobudza coraz to inne sfery psychiki. uruchamia różnorodno formy oksprosjł i roakcji czytolniczych I tyleż założy od somogo tekstu, co od uwarunkowań osobniczych, środo wiskowych I kulturowych dziocięcogo odbiorcy oraz sytuacji i stereotypów odbioru. Im trudnioj tekst literacki czy książka poddajo się zastosowanym tu próbom klasyfikacji, tym jak się wydaje - stoi wyźoj pod względom kategoryzacji estotycznoj. Im więcej różnorakich roakcji czytolniczych, tym w konsekwencji bogatsza osobowość i potencjał twórczy dziocięcogo odbiorcy, który w kontnkcio z literaturą w sposób naturalny. tj. spontaniczny lub toż ukiorunkowuny⁵¹ ujawnia I rozwija postawy kreatywno. Ink silnio akcontownno we współczosnych systemach edukacyjnych

^MPor. A Ksiq2ok-Szczepanikowa Ekranowy ciytolmk - wyzwanlo dla fwJonisty Szczecin 1008; toj*o Ekranowo czytonlo 'Polonistyka* 1003, nr 10. s 584 '^J,Por. W Piolnslóftkn: Ekspresja inko wartość Warszawa 1983. Autorka wyróżnia ekspresję swobodną (naturalną) ora/ inspirowaną, zamierzoną lub korowaną

ŻG

Książki na zamówienie - o tolcologiczności literatury dla młodego odbiorcy

1.

Pisanlo nn tzw zamówionio odnosić się możo do litorolur obiogów popularnych (np. brukowoj, trywialno]), alo przodo wszystkim jost zjawiskiem niozwykto charakterystycznym dla piśmiennictwa skierowanego do młodogo odbiorcy, gdyż związano jost z samą istotą tej gałęzi litorn-tury, nastawionej na - różnorako w poszczególnych epokach rozumiane funkcjo dydaktyczno-odukacyjno i dydaktyczno-wychowawczo-po rswazyjno, a więc tym samym na roalizację historycznie zmionnych celów i idoałów wychowania młodego pokolenia Mechanizm tworzenia na zarnówionio towarzyszy - z różnym natężeniem I w rozmaitych odmianach - całemu rozwojowi literatury .osobno]', przybierając w ostatnich latach szczogólnio merkantylne formy, często rzutująco negatyw nie na wartość artystyczną książok dla dziocł bądź toż dogradująco tekst literacki na rzocz innych form przokazu, charakterystycznych dla \zeroko rozumianoj kultury masowoj (książki multimedialne).

Użycio terminu .pińmionnictwo* w odniosloniu do produkcji wydawni-czoj dla młodych wydaje się zasadne. Chodzi bowiem nio tylko o litoro-lirrę piękną, alo toż. o szeroką produkcję wydawniczą o charaktorzo pedagogicznym, edukacyjnym, utylitarnym, okolicznościowym, nastawioną na szybką realizację celów doraźnych, czyli reagującą na aktualno polrzoby społeczno i czytolnlczo, nlokoniocznlo - a raczej rzadko -spełniającą wymogi literatury wysokonrtystycznej. alo toż nio zawsze i nio do kortca wpisującą się w poetykę literatury obiogów popularnych Obliczo litoratury .czwartej*, a zatem i joj ocony, kształtują bowiem każdorazowo spocyflezno relacjo, jakie zachodzą między dwoma podstawowymi jej wyznacznikami, tj. ostOtyzmom jako kategorią literackości • dydaktyzmem jako kategorią podporządkowaną odbiorcy i związaną

77