46369 PICT5937

zróżnicowane niż np. skala trzystopniowa lub dzicwięciostopniowa, a tym samym dokładniej pozwala określić wzajemne postawy członków grupy. Każdy stopień skali oznaczamy odpowiednim znakiem. W ten sposób ułatwia sit; poszczególnym członkom grupy wyrażenie swego stosunku wobec każdego z pozostałych jej uczestników. Omawiana tu skala może mieć, wraz z odpowiadającymi jej znakami (symbolami), następujące brzmienie:

—    bardzo łubie    =    ++

—    lubię, ale nie bardzo    +

—jest mi obojętny    ^r    0

—    raczej nic lubię    =    -

—    nic lubię    =    —

Przy tego rodzaju skali instrukcja może być następująca:

„Jeżeli się kogoś bardzo lubi, piszemy przy jego nazwisku dwa plusy. Jeżeli się kogoś lubi trochę mniej, piszemy znak plus. Jeżeli się nic lubi znak minus. Jeżeli bardzo się nic lubi - dwa minusy. Jeżeli nic możemy powiedzieć, czy go bardziej lubimy, niż nic lubimy, piszemy znak zero’* (za M. Pilkicwicz, I 973d, s. 207).

W instrukcji można podkreślić też, iż dwa plusy stanowią wyraz najwyższej oceny, a dwa minusy najniższej. Pewnego wyjaśnienia wymaga wyrażenie: ,jest mi obojętny”, które nic przez wszystkich może być jednakowo rozumiane.

W przypadku tego rodzaju badań socjomctrycznych w klasie szkolnej podaną wyżej skalę można wypisać na tablicy, łącznie z odpowiadającymi poszczególnym jej stopniom znakami (symbolami).

Ale skala ta nic jest jedyną z możliwych w ramach plebiscytu życzliwości i niechęci. W zależności od celu badań można zastosować także inne kryteria, sygnalizowane np. w związku z przedstawioną wyżej techniką socjometryczną J.L. Moreno.

Przed przystąpieniem do badań uczniowie wypisują nazwiska i imiona kolegów i koleżanek ze swej klasy na specjalnych arkuszach papieru. Podają je w porządku alfabetycznym lub według ich kolejności w dzienniku. Mogą również zapisać oddzielnie chłopców i oddzielnie dziewczęta. Zapis taki ułatwia interpretację wyników przeprowadzonych badań. Kolejność żądanego od uczniów zapisu powinien nauczyciel uzasadnić, aby nic budzić u nich pod tym względem żadnych domysłów czy podejrzeń. Najlepiej gdy nauczyciel osobiście dyktuje uczniom nazwiska na podstawie dziennika. Uczniowie zapisują je w szeregu pionowym. zostawiając z prawej strony miejsce na jeden z. podanych wyżej znaków. Można też dostarczyć im gotowy wydruk nazwisk i imion uczniów z klasy wraz z instrukcją, w której zaznacza się również, że plebiscyt życzliwości i niechęci upoważnia uczniów tylko i wyłącznie do oceniania innych, nic zaś siebie samych. Warto przypomnieć również o obowiązku umieszczenia swego nazwiska w od-