książka
4

Nic zauważa %ię, by rodzice podejmowali jakie* instrumentalne d/.ialania wychowawcza za pomocą książki (np. w kierunku skorygowani!) nawyków, poglądów, charakteru dziecka). Niekiedy tylko w stosunku do małych d/icci żartobliwie stawiają bohatera /.a przykład pozytywny lub, negatywny. Nic Straszą tez. dzieci postaciami / książek czy bajek, chyba Ze w zabawie takiej, którą i dziecko akceptuje. Twierdzą, iZ książka powinna być dla dziecka rozrywką ewentualnie przynosić jakieś wiadomości, rozwijać zainteresowania u dzieci w wieku szkolnym, .dawać do myślę* 1 nia".

Rozpatrując z. kolei role książki i czytelnictwa w odczuciu i ocenach samych dzieci, odnotować należy, iż najważniejszy okres kontaktów z książką w rodzinie, przypadający na 2 i 3 rok życia, jest zarazem okresem generalnej aprobaty dla aktu lektury. W opiniach rodziców wszystkie dzieci w tym okresie żywo interesują się książką, podobnie zresztą jak na ogół w ciągu dwu lat następnych, chętnie słuchają głośnego czytania i domagają się go. Jest jednak rzeczą niezmiernie ciekawą, że zainteresowanie lekturą słabnie, gdy zwiększa się audytorium dziecięce. Jeśli zgromadzimy więcej niż dwoje dzieci w wieku 2    3 lal, nie będzie możliwe

skoncentrowanie ich uwagi na książce, część dzieci natychmiast zajmie się czym innym, a przy lekturze pozostanie tylko jedno, najwyżej dwoje, przeważnie te, które siedziały najbliżej.

W badanych rodzinach małe dzieci najbardziej ceniły sobie czytanie w godzinach wieczornych przed snem oraz wkrótce po powrocie rodziców z pracy Dzieci przywiązywały dużą wagę do okoliczności lektury miejsca, w którym się ona odbywu, wzajemnego usytuowania czytającego i słuchającego; nic jest im także obojętno, kto czyta, mają w lej dziedzinie swoje ustalone upodobania. NV tym okresie większość dzieci wybiera teksty do lektury wyłącznie spośród utworów sobie znanych, a pierwsza lektura nowego tekstu budzi mniejsze zainteresowanie niż. następne czytanie. Dzieci wymagają W czasie czytania bliskości fizycznej osoby czytającej. Spośród zajęć, które cbaiaktcryzują się całkowitą koncentracją osoby dorosłej na dziecku i wyłączeniu się jej z innych zajęć (np wspólna zabawa, wycinanie, rysowanie dziecku), dziecko nic zawsze wybiera czytanie. Natomiast woli czytanie od zajęć, w których uwaga dorosłego .jest podzielona (np. szycie połączone z opowiadaniem).

Sytuacja lektury w tym wczesnym okresie w małym stosunkowo stopniu pełni funkcję zaspokajania ciekawości dziecka Ma ona raczej charakter emocjonalnego obrzędu, przeżywania znanych, wypróbowanych

Mimów uczuciowych w określonych warunkach, jest po prostu forimj wyłącznego obcowania dziecka z dorosłym, nabierającego charakteru nagrody w warunkach rozstawania się tych dwojga na kilka godzin dziennic Wyodrębnienie / tego kompleksu zjawisk samego stosunku do książki czy też do literatury jest niezmiernie trudne.

Inni| formą kontaktu czytelniczego w tym okresie jest sytuacja, kiedy to dziecko samodzielnie wertuje książkę, najczęściej juz znaną i słuchaną, ogląda ilustracje i odtwarza fragmenty treści na podstawie śladów pamięciowych lub leź analizuje ilustracjo, często Ikz związku z. treścią utworu, i wyszukuje na nich interesująco przedmioty (np. samochody, zabawki, zwierzęta, a nawet cyfry). Naśladownictwo jest czynnością związaną niekiedy / ekspresją słowną, jednakże la forma występuje rzadziej i krócej przykuwa uwagę dziecka. .

Dopiero w dalszym etapie okresu inicjacyjnego zaczynają pojawiać się czynniki zmieniające i różnicujące stosunek dziecka do książki, a jednocześnie wyodrębniające ją z całokształtu stosunków między rodzicami .1 dziećmi. Zawartość utworu odgrywa dla dziecka coraz większą rolę, zaczyna też pojawiać się wyraźne ustosunkowanie do treści fabularnych. W tym okresie kieruje się ono często kryterium treści, przedkładając na przykład telewizję, kino. a nawet radio nad głośną lekturę. Ponadto potrzeba bliskiego i ł>czpośrcdniego kontaktu z. rodzicami zaczyna wtedy powoli słabnąć. Dziecko coraz bardziej usamodzielnia się, wzrasta jego /upotr/cbowanic na kontakty z rówieśnikami, które stają się często atrakcyjniejszo niż pobyt z. rodzicami W tym czasie rozluźnia się skojarzenie książka nagroda. Kontakt z. lekturą pozostaje jeszcze zazwyczaj w sferze przyjemności, lecz ilość sytuacji konkurencyjnych

IOŚHJC.

W tym tez właśnie okresie stosunek dzieci do lektury polaryzuje się. Wyłania się grupa jednostek nastawionych raczej na ruch fizyczny i obcowanie z rówieśnikami spędzającymi większość dniu poza domem. Jednakże widać w tym przypadku silne powiązanie tej sytuacji z wat linkami śiodowiskowymi (np. istnienie w pobliżu bezpiecznego podwórka lub placu zabaw idzie w parze z obniżeniem kontaktów czytelniczych i rozluźnieniem kontaktów z rodzicami), jak również z. porą toku (wiosna i jesień są okresami najmniej intensywnej lektury), a także stanem zdrowia dziecka (choroby sprzyjają lekturom). Występowaniu silnych zainteresowań czytelniczych towarzyszą często wczesne próby samodzielnego opanowania sztuki czytania.

53