Kulikowski Nazwiska polskie2

Theoldest Polish chronicie, the so-called Gall Anonim chronicie (written in theycars 1113-15) recalls the circumstanccs of bcstowing a name onto the son of a Piast, and brings the description of the act to a clo.sc with the words: ’Thus becausc the traditional feast was arranged and an abundance of everything was served, thcguestscut the hairofthcboyand gavehim the name of Sicmowit to presage his futurę fatc." (In Oki Polish Siemia denotes the family, while the name of Sicmowit, one who rules the family). Siemowit was to bccomc the first prinee of a new dynasty.

Some of the oldest Sla\ic names were of the naturo of nickna-mes. Pcrsons were olten denoted with common words. Nouns we-rc used for thLs purposc, the names of animals and plants (Wilk [Wolf|, Kot [Git], Groch [Pea], Kąkol [Wccd]), partsofthe body (Noga [Leg], Ntxs [Nosc]), as well asadjectivcs whose mcaningin somewąy relatcd to the physical or psychnlogical cfuiracteristicsof that person (Goły | Nakcd], Mruk [Grumbler|, Cichy [Ouiet], Siwy [Grcy]). Participles, alsoappearcd from timc to limę; these inclu-ded: Kr/ykała [Yellcr|, Ogorzała [Tawny], Pierzchała |Shy] or Kochan [Loving],Goszczon[|_; Poznan[fromDiscovcr|. Inalaterera many of these types of designalions functioncd as typical nickna-mes or sobriqucts. and many also went on to bccomc surnames.

Asecond quitc largo group was constituted of two-pari names like the following: Białowąs [Whitcwhiskcrs], Bogodan, Bogumił. Bolesław, Bronisław, Chwalibóg. Cieszymysł, Dz.ir/y-kraj, Dobrogost, Dobromir, DobromysL Drogomir, Drogosław. Gniewomir, Gościrad, Jarognicw, Ka/.imir, Ludzimil, Mścisław, Malostryj. Nicgłos. Przebor, Przemysł, Raeibor, Radosław. Sędzimir, Sicmirad, Siestrzemił, Skarbimir, Sławomir, Sobiesław, Spycigniew, Spycimir, Sulimir, Świętopełk, Świętosław, Warcisław, Władysław, Wojciech, Wszemił, Zawid, Zbygniew, Zbysław, Zdzisław.

Two-parl names containcd a certain wish or a favo-rablc fortuno, and they could also protect against cvil forces much like a talisman. Ii was bclicvcd, for instan-ce, that thanks to their magical power they could sccurc for the child tho.se characicristics or propertics which they expressed. Thus a child recciving the name of Przemysł would be morcimaginativc, Wiccemił — morę positivcly disposcd, Uniedrog, better (unij — bet ter). Popularity within a family was supposed to be secured bysuch names as Sicmirad (siemia — family), Bratumił, Sióstr/,cmii. Valor was guarantecd by names such as Wojciech (warrior’s comfort), Borzywoj (boriti - to fight), Budziwoj, Bronisław, Racibor (ratiti — to fight, like boriti). Thcrc were also names whose łask it was to lower the valuc of the child in thecyes ofcvil spirits, in-cluding Nicmój, Nicmil, Ledarg (barclvdear),and evcn thosc which were to frighten demons away: Wilk | Wolf|, Zdcb (Żbik [Wiklcat|), or Niedźwiedź [Bear].

Pwo-piiri names appeared both int hcir fuli forms as well as inshortcned forms: Bolesław - Bołech; Bud/Lsław Budzisz; Gniewomir - Gniewek Gniewosz; Małomir - Ma.ocha. Małek, Malisz; Spycimir — Spytek; Sulimir — Sulcch, Sulej, etc.

Female names were shorted in a similar manner, though there were fcwcr of ihem. Generally speaki.ig they were creatcd from malc names, often from the name of the father Bronisława, Bogumiła, Stanisława. Świętosława, etc. ”Women were also named ac-,.Skoro więc urządzono zwyczajową ucztę i pod dostatkiem przyrządzono wszystkiego, goście owi postrzygli chłopca i nadali mu imię Sicmowita na wróżbę przyszłych losów” (siemia w języku staropolskim oznacza rodzinę, natomiast imię Sicmowit — ten, który panuje rodzinie). Siemowit miał stać się pierwszym księciem nowej dynastii.

Część najstarszych imion słowiańskich miała charakter przezwiskowy. Człowieka określano jakimś wyrazem pospolitym. Używa no w tym celu rzeczowników — nazw zwierząt i roślin (Wilk, Kot. Groch, Kąkol), części ciała (Noga, Nos) oraz przymiotników', których znaczenie w jakiś sposób kojarzyło sic /. cechami fizycznymi lub psychicznymi danej osoby (Goły, Mruk, Cichy, Siwy). Występowały leż imiesłowy typu: Krzykała, Ogorzała, Pierzchała czy Kochan, Goszczon, Poznan. W późniejszym okresie wiele tego typu określeń funkcjonowało jako typowe przezwiska czy przydomki, wiele też stało się następnie nazwiskami.

Drugą,bardzo liczną grupę, stanowiły imiona dwuczłonowe, takie jak Białowąs, Bogodan, Bogumił, Bolesław, Bronisław, Chwalibóg, Cicszymysł, Dzirżykraj. Dobrogost, Dobromir, Dobromysl, Drogomir, Drogosław, Gniewomir, Gościnni. Jarogniew. Kazi mir, Ludzimil, Mścislaw, Malostryj, Nieglos, Przebor. Przemysł, Racibor, Radosław, Sędzimir, Sicmirad, Siestrzcmił. Skarbimir, Sławomir, Sobiesław, Spycigniew, Spycimir, Sulimir, Świętopełk, Świętosław, Warcisław, Władysław, Wojciech, Wszemił, Zawid, Zbygniew, Zbysław, Zdzisław.

Imiona dwuczłonowe zawierały pewne życzenia lub dobrą, pomyślną wróżbę, mogły też, jak talizman, chronić przed złymi mocami. Wierzono np., że dzięki swej magicznej sile mogą one zapewnić dziecku te cechy czy właściwości, które wyrażały. Tak więc ktoś, kto otrzymał imię Przemysł miał być pomysłowy, Więccmił - więcej mik¹, Uniedrog - lepszy (unij-lepszy). Popularność w rodzinie miały zapewnić takie imiona, jak Sicmirad (siemia - rodzina), Bratumił, Siestrzemił, natomiast waleczność gwarantowały imiona typu Wojciech (pociecha wojów), Borzywoj (boriti-walczyć). Bu-dziwoj, Bronisław, Racibor (ratiii-walczyć, tak, jak boriti) Były też imiona, których zadaniem było obniżanie wartości dziecka w oczach złych duchów, m.in. Niemój, Nicmil, Ledarg (ledwie drogi), a nawet odstraszające demony, jak Wilk, Zdcb (Żbik) czy Niedźwiedź.

Imiona dwuczłonowe mogły występować w pełnej formie, bądź skróconej: Bolesław - Bołech; Budzisław

Budzisz; Gniewomir — Gniewek, Gniewosz; Małomir Małocha, Małek. Malisz; Spycimir — Spytek; Sulimir — Sulcch. Sulej itp.

Podobnie skracano imiona żeńskie, których zasób był jednak skromniejszy. Tworzono jc na ogół od imion męskich, często od imienia ojca: Bronisława, Bogumiła, Stanisława, Świętosława itd. „Nazywano też kobiety według cech zewnętrznych, np. Czarnula, Biała, Małocha, Kalina’' — jak podaje „Encyklopedia wiedzy o języku polskim”.