M010

Prędkość początkową należy wyrazić w metrach na sekundę, okres w sekundach, a długość statku między pionami w metrach. W celu zabezpieczenia materiału badawczego wskazane jest możliwie częste wykonywanie odczytów zmian kursu i sporządzenie wykresu krzywei kursowej.

Wykorzystanie próby wężowej do manewru wymijania niebezpieczeństwa (p. 5.1 *>) wymaga, z uwagi na wykonane już badania [13], zastosowania wychyleń steru 20° i zmian kursu 10°. Próba obejmuje przede wszystkim drogę statku wykonaną w efekcie pierwszego wychylenia steru w prawo, a więc część pomijaną podczas zwykłej próby wężowej. Po miarem czasu za pomocą sekundomierza należy objąć wielkości (rys. 5.1): t_a — czas zmiany kursu o 10° w prawo, i_h — czas wstrzymania zwrotu w prawo, l_c — całkowity czas manewru.

Obserwacja zmian kursu umożliwia wyznaczenie kąta bezwładności sterowej vg. Okre ślenie pozycji statku - przy zastosowaniu jednej z dwóch metod wymienionych w p. 9.2 w momencie rozpoczęcia próby i w momencie wstrzymania zwrotu w prawo pozwala gra ficznie określić wielkość przesunięcia bocznego r. Wyniki pomiarów można porównać z danymi na rys. 5.4+5.8.

9.7.2. Próba spiralna

Próbę spiralną wykonuje się prawie wyłącznie podczas badań modelowych, chociaż można w praktyce spotkać się z zastosowaniem jej w warunkach rzeczywistych [31, 165], Możliwe jest wykonywanie jej przy dowolnej prędkości początkowej [165], jednak zaleca się stosowanie prędkości CN [92,93,132,168]. W zakresie maksymalnej wielkości stosowanych kątów wychylenia steru dopuszczalne jest użycie 20° [165, 168], chociaż właściwsze jest przyjęcie maksymalnego wychylenia steru na burtę [31,92,93, 132]. Wykonanie próby przebiega następująco [92, 93, 132, 165, 168, 197]:

—    na statku podążającym prędkością CN-morska i ustalonym kursem wykłada się ster maksymalnie na prawą burtę;

—    po wejściu statku w fazę cyrkulacji ustalonej, a więc po zwrocie o 40+160° (p. 5.2.1), dokonuje się pomiaru prędkości kątowej;

—    wejście statku w ustaloną fazę cyrkulacji należy ocenić odnotowując wskazania kursu na żyrokompasie w odstępach 10 lub 20 sekund; stała wielkość zmiany kursu w przyjętym okresie obserwacji jest dowodem osiągnięcia fazy cyrkulacji ustalonej;

—    pomiar prędkości kątowej dokonuje się odnotowując wielkość zmiany kursu w przyjętym okresie obserwacji, który powinien wynosić 30 s na statkach małych oraz 60 s na statkach dużych; odnotowana wielkość zmiany kursu podzielona odpowiednio przez 30 lub 60 daje prędkość kątową wyrażoną w stopniach na sekundę;

—    zastosowanie instrumentu wskazującego aktualną prędkość kątową ułatwia wydatnie ocenę osiągnięcia fazy cyrkulacji ustalonej i umożliwia bezpośredni odczyt aktualnej prędkości kątowej;

—    po dokonaniu pierwszego pomiaru prędkości kątowej zmniejsza się kąt wychylenia steru do 30° na prawą burtę i po ponownym wejściu w fazę cyrkulacji ustalonej określa nową prędkość kątową;

—    w dalszym ciągu próby zmniejsza się kolejno kąt wychylenia steru w prawo do 25,20, 15, 10, 5,4, 3, 2, 1", każdorazowo określając prędkości kątowe; nicMeuy i-nm.j.,,,.... ne jest zastosowanie wychyleń steru 10, 6 i 3° w miejsce wielkości wskazanych po przednio dla tego przedziału kątowego;

—    pomiar wykonuje się także dla steru w położeniu środkowym, po czym kolejno wycliy la się Sterna lewą burtę stopniowo zwiększając kąty tak, jak zastosowano to poprzednio dla burty prawej;

—    zwiększenie dokładności wyników próby, w szczególności na jednostkach kursowo niestatecznych, wymaga kontynuowania próby od krańcowego wychylenia steru na burcie lewej poprzez wszystkie położenia pośrednie aż do krańcowego wychylenia steru na burcie prawej;

—    wyniki pomiarów nanosi się na zestaw współrzędnych sporządzonych według wskazań rys. 5.2; połączenie punktów obserwacji umożliwia wykreślenie krzywej.

Dobre wyniki próby uzyskuje się jedynie przy pomyślnych warunkach hydrometeorologicznych, ponieważ przy małych kątach wychylenia steru słabe nawet wiatry lub falowanie decydować mogą o zmianach prędkości kątowej, a nawet o zmianie kierunku zwrotu [132]. Uważa się także, iż dokładność wyników wzrasta przy załadowaniu statku ładunkiem jednorodnym [165] (p. 5.3.2).

9.7.3.    Odwrócona próba spiralna

Zgodnie ze wskazaniami p. 5.1.3, zastosowanie tej próby uwarunkowane jest posiada niem żyroskopowego miernika prędkości kątowej statku. Zakładając kolejne wielkości pręd kości kątowej i rozpoczynając od wartości największych, ustala się w trakcie próby odpo wiadające im kąty wychylenia steru. Wyniki obserwacji naniesione na układ współrzędnych, jak na rys. 5.2, umożliwiają wyznaczenie krzywej. Wpływ warunków hydrometeorologicznych i załadowania statku jest równie znaczny, jak dla zwykłej próby spiralnej. Wykonywanie próby w warunkach rzeczywistych jest równie rzadkie, jak zwykłej próby spiralnej.

9.7.4.    Próba wstrzymania cyrkulacji

Próbę przeprowadza się dla prędkości CN-morska [132]. Jako kąt wychylenia steru zastosować można 25° [168] lub położenie skrajne na burcie [132], Z uwagi na porównywalność wyników próby oraz różne spotykane w praktyce wielkości kątów maksymalnych wychyleń steru słuszniejsze wydaje się zastosowanie kąta 25°, który jest dostępny na wszystkich zwykłych, morskich statkach handlowych. Na statku podążającym prędkością CN-morska oraz ustalonym kursem wychyla się ster w prawo o kąt 25°. Po wejściu w fazę cyrkulacji ustalonej należy ster przełożyć w położenie środkowe i rozpocząć pomiar czasu za pomocą sekundomierza oraz pomiary prędkości kątowej. Zarówno wejście w fazę cyrkulacji ustalonej jak i pomiary prędkości kątowej wykonuje się tak samo jak podczas próby spiralnej (p. 9.7.2). Zastosowanie żyroskopowego miernika prędkości kątowej znakomicie ułatwia to zadanie. Moment zakończenia próby wskazany jest stwierdzeniem ustalonej prędkości kątowej. Wyniki pomiarów nanosi się na zestaw współrzędnych sporządzonych według wskazań rys. 5.3. Próby powtarza się dla wyłożenia steru w lewo. Warunkiem powodzenia próby jest bezwietrzna pogoda.

523