metalurgia017

\2

Często wykonuje się podwójne zabiegi modyfikacji, np. w celu zmiany kształtu jednej i rozdrobnienia drugiej z faz występujących w metalu. Zabiegi modyfikacji zmieniają w istotny sposób właściwości metali i stopów, szczególnie zwiększają ich wytrzymałość i plastyczność.

2.5. ODLEWANIE GĄSEK I WLEWKÓW DO PRZERÓBKI PLASTYCZNEJ

Stopy przeznaczone do powtórnego topienia (przetopienia), takie jak surówki odlewnicze, czyste metale nieżelazne i ich stopy odlewnicze, są odlewane w bloki zwane gąskami (rys. 2.17). Odbywa się to w otwartych_formach metalowych, tworzących na maszynie odlewnkizej. łańcuch bez końca lub ustawionych wokół stołu

rżących urządzenia karuzelowego.

Rys. 2.17. Gąska stopu odlewniczego

Odlewane bloki, przeznaczone do przeróbki plastycznej na wyroby kute, walcowane i ciągnione, noszą nazwę wlewków. Powszechny ongiś sposób ich odlewania w formach metalowych jest obecnie stosowany w ograniczonym zakresie, głównie w starych hutach i do produkcji niewielkich ilości stali i stopów specjalnych. \Ykwek mą cjreguły przekrój prostokątny i masę od kilkud^sięcjuj^ogramów do kilkunastu megagfamów (rys. 2.18). Z uwagi na skurcz metalu występujący WLezasie krzep-nięcia w górnej części wlewka tworzy się^£ustką_a niżej porowata przestrzeń. .»\yąpą odpowiednio jamą j porowatością skurczową. Pomimo stosowania różnych środków zaradczych górna część^ wlewką^, stanowiąca od 15 do 25% jego masy, musi być odcięta przed obróbka plastyczną. Stanowi ona złom kierowany do powtórnego przetopu i powoduje podwyższenie kosztu wytwarzania wyrobów przerobionych plastycznie.

Powyższej wady nie ma ciągła metoda odlewania wlewków i dlatego jest stosowana coraz częściej zarówno w metalurgii stali, jak i metali nieżelaznych. Zasadę tej metody przedstawiono na rys.(2.1_^. Ciekły metal wlewa się ciągłym strumieniem do intensywnie chłodzonego krystalizatora, w którym następuje krzepnięcie. Skrzepły metal przesuwa się ku dołowi ruchem jednostajnym, z prędkością równą prędkości przesuwania się tzw. frontu krystalizacji. W wyniku sumowania rych prędkości front krystalizacji metalu znajduje się na stałym poziomie w krysta-lizatorze. Ciekły metal nad frontem krzepnięcia jest uzupełniany z wydajnością dostosowaną do prędkości krystalizacji.

Zasada odlewania ciągłego: 1 - rynna doprowadzająca metal, 2 - krystalizator, 3 - poziom ciekłego metalu, 4 - front krzepnięcia, 5 - wlewek, 6 - napęd przesuwu, 7 - urządzenie odcinające

^ys.    Przekrój wlewnicy i wlewka:

1 - nadstawka, 2 - jama skurczowa skoncentrowana, 3 - jama skurczowa rozproszona (porowatość), 4 - wlewnica, 5 - płyta pod-wlewnicowa

Gdy odbieranie odlewa odbywa się w sposób ciągły, jak to pokazano na rysunku, proces nosi nazwę ciągłego; gdy przerywa się go po wykonaniu wlewka określonej długości celem usunięcia, proces nazywa się półciągłym. Odlewanie ciągłe eliminuje wady klasycznego odlewania wlewków, związane przede wszystkim z jamą skurczową, i zwiększa tzw. uzysk metalu.

2.6. WPŁYW PROCESU METALURGICZNEGO NA JAKOŚĆ MATERIAŁÓW METALOWYCH

Jakość jakiegokolwiek wyrobu jest określona przez stopień spełnienia przez ten wyrób stawianych mu wymagań. W odniesieniu do metali jest ona określona ich właściwościami:

- jfizycznymi,

| - |chemicznymi,

; - I mechanicznymi, i - / eksploatacyjnymi.

właściwości tejeształtują sie we wszystkich fazach procesu technologicznego, jakiemu jest poddawany materiał, a wiec także w procesie metalurgicznym. Proces metalurgiczny wpływa przede wszystkim na dwie cechy metalu mające istotny wpływ na jego właściwości. Są to: t^J^kklad chemiczny metalu lub stopu,

(£^Vruktura metalu po skrzepnięciu.