Metody szkolenia pracowników

Tabela 9.2. Metody szkolenia pracowników na stanowisku pracy (on the job) oraz zauesy i wady ich stosowania

Metoda	Zalety	Wady
Przyuczenie (szkolenie w zawodzie) polega na obserwacji, praktycznym ćwiczeniu i wykonywaniu zadań. Często przybiera formę stażu. Szkolonemu przydziela się doświadczonego pracownika lub instruktora - specjalistę w zawodzie lub osobę wynajętą ze szkoły zawodowej.	* odbywa się w realnych warunkach stanowiska pracy; ■ dodatkowe efekty przynosi wyposażenie stanowiska w pomoce szkoleniowe, np.: instrukcje, plansze, rysunki.	■    szkolony może przejąć złe nawyki szkolącego; ■    trudny transfer wiedzy na inne stanowiska.
Instruktaż przeprowadza się głównie w celu wprowadzenia pracownika na stanowisko pracy i zapoznania go z zakresem obowiązków. Może obejmować kilka etapów: przygotowanie stanowiska pracy, zademonstrowanie i wyjaśnienie sposobu wykonywania pracy, wykonywanie przez pracownika czynności aż do pełnego ich opanowania. Może odbywać się też w formie pisemnej instrukcji.	■ bezpośrednio dotyczy danej pracy; • pozwala uzyskać wymagany stopień wprawy w wykonywaniu czynności pod okiem mistrza.	■ trudny transfer wiedzy na inne stanowiska; • konieczne uważne, krytyczne studiowanie dostępnych materiałów instruktażowych.
Zadania zlecone polegają na zlecaniu pracownikowi zadań wykraczających poza zakres jego rutynowych obowiązków.	■    daje pracownikowi możliwość sprawdzenia się; ■    dostarcza przełożonemu informacji o potencjalnych możliwościach podwładnego.	* nie pozwala skupić się na obowiązkach własnego stanowiska pracy.
Zastępstwo polega na podejmowaniu pracy przez pracownika na innym stanowisku, nie obsadzonym w danym okresie.	■ pracownik poznaje inne jednostki organizacyjne w firmie, całkowicie przejmuje zadania; * ma szansę kooperacji i komunikacji z innymi pracownikami.	■ nie pozwala wykonywać obowiązków przypisanych do własnego stanowiska pracy.
Rotacja stanowisk polega na planowym przemieszczaniu pracownika pomiędzy różnymi, równorzędnymi w hierarchii stanowiskami pracy w firmie.	■    zaznajamia pracownika z firmą różnymi jej aspektami; ■    zapewnia firmie bardziej wszechstronnego, elastycznego pod względem kwalifikacji oracow-ka.	■ należy precyzyjnie określić stanowiska, na jakich ma odbyć się rotacja; * może prowadzić do osłabienia identyfikacji pracownika z wykonywaną pracą ze względu na jej przejściowość.

Tabela 9.2. cd. Metody szkolenia pracowników na stanowisku pracy (on the job) oraz zalety i wady ich stosowania

Metoda	Zalety	Wady
Asystentura wiąże się przede wszystkim z przygotowaniem pracownika do objęcia stanowiska •e.'owniczego.	* stopniowe wprowadzanie w obowiązki.	■ przenoszenie na pracownika także zadań peryferyjnych.
Merrtoring polega na tym, że starszy, bardziej coświadczony pracownik, niebędący w bezpośredniej -elacji służbowej ze szkolonym pracownikiem, bierze na siebie odpowiedzialność za wspieranie rozwoju młodszego kolegi poprzez: zachęcanie, udzielanie rad, dostarczanie informacji zwrotnej o jego pracy.	■    może przyspieszać rozwój zawodowy samego mentora; ■    przekazana przez mentora wiedza i umiejętności praktyczne pozostają w firmie po jego odejściu z przedsiębiorstwa.	* możliwość powstawania nieformalnych układów protekcyjnych; ■ istnieje ryzyko powielania błędów i złych nawyków.
Coaching polega na dzieleniu się przez szkolącego wiedzą z pracownikami, w celu poprawy ich efektywności pracy. Trenerem może być osoba z firmy (np. bezpośredni przełożony) lub osoba z zewnątrz (np. profesjonalny doradca). Szkolonym może być osoba z dowolnego szczebla organizacji. Coaching odbywa się w czterech fazach: obserwacji, analizy i dyskusji, wdrożenia oraz oceny.	■    bezpośredni kontakt przełożonego i podwładnego; ■    przełożony na bieżąco dysponuje informacją zwrotną o wynikach osiąganych przez pracownika.	■ wymaga przeszkolenia kierownictwa firmy w zakresie umiejętności obserwowania, odgrywania ról czy diagnozowania sytuacji.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Antykwa, Kraków 1998, s. 228-235; M. Rybak, Rozwój potencjału pracy, w: Zasoby ludzkie w firmę, pod red. A. Sajkiewicz, Poltext, Warszawa 2000, s. 256; Z. Lachowicz, Trening potencjału kierowniczego, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 1995, s. 22-23; T Listwan, Kształtowanie kadry -menedżerskiej firmy, Wydawnictwo „Kadry", Wrocław 1995; G. Urbaniak-Papp, Żegnaj szkolenie witaj doświadczenie, Personel nr 7, 8/2001, s. 58-60; Z. Pawlak, Personalna funkcja firmy, Poltext, Warszawa 2003, s. 200-216.