Obraz7

dyftongi (dwugłoski, tj. należące do tej samej sylaby czyli tautosylabiczne połączenia monoftongu z niezgłoskotwórczym i, w), połączenia dyftongiczne (tautosylabiczne połączenia samogłoski ze spółgłoską nosową m, n lub płynnąr, l) oraz sonanty (spółgłoski zgłoskotwórcze). Każdy z tych elementów mógł być krótki lub długi.

Prasłowiański system samogłoskowy rozwinął się z systemu praindoeuropejskiego pod wpływem dwóch niezmiernie wyrazistych :endencji językowych. Były nimi: tendencja do przechodzenia różnic ilościowych w jakościowe oraztzw.prawo otwartej sylaby.

Oba te prawa językowe wywarły decydujący wpływ na kształtowanie się prasłowiańskiego systemu wokalicznego. Ich oddziaływanie przejawiało się również w późniejszych etapach rozwojowych poszczególnych języków słowiańskich już po rozpadzie prasłowiań-szczyzny.

§ 20. Tendencja do przechodzenia różnic ilościowych w jakościowe.

Język prasłowiański odziedziczył z praindoeuropejskiego pięć samogłosek (monoftongów) różniących się iloczasem: i - i, e - e, u - u, 6 - o, a - a. Na gruncie prasłowiańskim różnice ilościowe występujące w obrębie każdej pary samogłoskowej, a polegające na opozycji: i - ż, e-e itd. zostały usunięte na skutek działania tendencji do przechodzenia różnic ilościowych w jakościowe. Samogłoski długie z biegiem czasu zaczęły być wymawiane nieco inaczej niż ich krótkie odpowiedniki. W konsekwencji doprowadziło to do tego, że na miejscu dwóch głosek różniących się pierwotnie jedynie iloczasem (różnica ilościowa) zaczęto wymawiać dwie nowe samogłoski różniące się nie tylko iloczasem, ale również barwą (różnica jakościowa).

Zmiany te miały następujący przebieg:

o

pie. *i ^ ps.

Np.: pie. *mighla (por. litewskiemiglh, gr,ójuifarj) ~ ps.*mbgla (por. s-c-s mbgla, poi. mgła); pie. *ghostis (por. łac. hostis) ^ ps.*gosft> (por. s-c-s gostb, poi. gość)

pie. *i ^ ps. *i

Np.: pie. *g~iuós (por. sti. jivas, łac. vivus, lit. gyvas) ^ ps. *zivb (por. s-c-s zivb, poi. żywy)

29

2)